Bugün, 8 Mayıs 2024 Çarşamba
Varlik degil varliklari rehin fonu: Gelecek nesiller bugünden borçlandiriliyor
Sorgusuz, sualsiz, denetimsiz ve alelacele bir sekilde kurulan Varlik Fonu halkin omzuna binecek bir yükten baska bir sey degil. Bu sinirsiz ve özel yetkilerle donatilmis fon aslinda ne isle ugrasacak?
Kamuya ait bankasindan postanesine, havayolu firmasindan petrol sirketine, BOTAS’indan Çaykur’una elde avuçta ne varsa 5 Subat’ta Türkiye Varlik Fonu Yönetimi Anonim Sirketi’ne devredildi.
Varlik fonlari petrol gibi dogal kaynaklar zengini ülkelerde bugünkü ve yakin gelecekte birikecek bu kamusal zenginligi ileriye, yani torunlara tasima niyetiyle kurulur ancak Türkiye’de durum tam tersi. Varlik fonu bugünkü harcamalar için eldeki varliklari rehin ederek yaratilacak borçlulugu, gelecege yani torunlara tasimak için kuruldu.
Numan Kurtulmus da hükümet adina yaptigi açiklamada açikça bu fonun garanti amaçli kuruldugunu ve “ekonomik salvolara” karsi teminat nitelginde oldugunu söyledi.
Hürriyet gazetesi yazari Ugur Gürses de 7 Subat’ta yazdigi “Varliklari rehin fonu” baslikli yazisinda fonun halka maliyetini açiklamis. Gürses’in görüslerinden faydalanarak madde madde fonu anlattik.
Fonun Meclis’ten çiktigi haliyle simdi yürürlüge giren hali birbirinden farkli. Agustos ayinda OHAL kapsaminda çikairlan KHK ile varlik fonuna devredilebilecek varliklara ilave tanimlamalar getirildi. Bu tanimlama öyle genisti ki “istedigimi bu fona devrederim” maddesi de denilebilir. Böylece haftasonundan beri kamuya ait bütün kurumlarin yani sira zaten özellestirilmis olan Türk Telekom’un özellestirme kapsami disinda kalmis payi da devredildi. Ayrica bütün Hazine arazileri ve Savunma Sanayi Destekleme Fonu’ndaki 3 milyar lira da 3 ay sonra geri ödenmesi kosuluyla fona aktarildi.
Buradaki 3 ay ibaresi ve fonun hayata geçirildigi dönem de önemli bir veri. Gürses fonun, referandum öncesi ekonomiye canlilik getirme ve moral saglama amaciyla bu dönemde hayata geçirildigini düsünüyor. Ancak AKP/Saray iktidarinin referanduma daha iyi ekonomik kosullarda gitme çabasinin ise yaramayacagi fikrinde.
Gürses, Varlik Fonu’nun kendisine Hazine’den devredilen varliklarin tamamini satmaktan çok rehnederek borçlanma ve kaynak yaratacagini belirterek; “Iki ana kulvari var; birincisi bu fona devredilen kuruluslari teminat havuzuna koyarak yurtdisindan borçlanmaya çalismak. Ikincisi de, olasilikla birinciyle es zamanli olarak yurttaslardan borçlanmak” dedi.
Mega projelere kaynak bulmak için kullanilacagi açikça belirtilen fon, yurtiçindeki ve yurtdisindaki bankalardan para bulunamamasina çözüm olarak gelistirildi. Ülke içindeki bankalar kredi hacminin sinirina dayandigindan yurtdisindaki bankalar ise mesruiyet sorunu nedeniyle kredi vermiyor.
Düzenlemenin OHAL kosullarinda çikarilmasi mesruiyetini ortadan kaldirmak için yeterli. Gürses bunu “Yani Meclis’te degil hükümetin darbe girisimi karsisinda ilan ettigini söyledigi olaganüstü hal kapsaminda degistirildi. Oysa darbe girisimiyle ilgili bir sey degildi bu. Bu yüzden mesruiyet açisindan sorunlu bir adim” sözleriyle anlatti.
Her türlü finansal ve ticari faaliyeti yapabilme hakkina sahip olan bu fon hiçbir hukuka da dahil degil. Fon’a devredilen sirketler Sayistay denetimine tabii olmayacak, Sermaye Piyasasi Kurulu veya Rekabet Kurulu gibi çesitli kamu otoritelerinin denetiminin de disinda olacagini söylüyor Gürses.
Fon’a devredilen sirketler, vergilerden de muaf tutulacak. Muafiyetler konusunun da ucunun açik oldugunu aktaran Gürses, buradaki bankalardan alinan vergilerin bütçe için önemli bir kaynak oldugunu, vergi muafiyeti getirilmesi durumunda bütçenin zorlanacagini belirtiyor.
Varlik Fonu’nun yönetimi Cumhurbaskani Danismanligi yapan Yigit Bulut’a verildi. Fonu yönetecek kisinin önemine de dikkat çeken Gürses, “Atanan kisilerin seçiminde bile çesitli prosedürler olmali hem özgeçmisleri, hem uzmanliklari açisindan belirli kriterler olmali diye düsünüyorum ama burada onun da olmadigini görüyoruz” dedi.
Dünyadaki yatirim fonlarinin bir borçlanma mekanizmasi kurmak degil mevcut zenginligi ve kaynaklari gelecek nesillere aktarmak olduguna dikkat çeken Gürses “Türkiye’de yapilan ise bugünkü harcamayi finanse etmek için gelecek nesilleri bugünden borçlandirmak” diyor.
Türkiye’de kamunun ekonomi politikasinin bütçe bütünlügünden uzaklasarak seffafligini yitiren Bütçe, Varlik Fonu ve yatirimlardan olusan kosullu yükümlülüklere dogru kayiyor. Gürses buna dair “Bütçe malum, yürütme ‘izin verdigi kadar’ denetlenebiliyor. Varlik Fonu da öyle olacak” diyor. Yap-Islet-Devret modeli Hazine garantili projeleri düsündügümüzde köprü geçis garantileri, sehir hastanelerine ödenecek kiralar gibi, dev kamu yatirimlarindan özel kesime taahhüt edilen “kosullu yükümlüklerin” ne oldugu, ne kadar olacagi ise henüz bilinmiyor.
Gürses yazisina “Türkiye, giderek ‘sandikta çogunluk oyu elde eden iktidari elde eder, istedigini yapar; bilgi ve hesap vermez’ ülke olarak savruluyor. Ancak bu gidisle fatura ise halkin tamamina çikacak” sözleriyle son veriyor.
Sendika.Org
