2014 yilindan önce hiç kimse, Iskoç halkinin kendi gelecegi üzerinde karar verme firsatina ulasacagini tahmin edemezdi. Iskoçya`nin Bagimsizlik Referandumu`ndan yalnizca iki yil sonra Birlesik Krallik`in Avrupa Birligi`nden ayrilmak için seçime gidecegini kimse düsünmemisti. Donald Trump`in ABD Baskani olacagi kimin aklina gelirdi ki? Ya da kim Marine Le Pen`in baskanlik yarisinda ikinci etaba kadar gelebilecegini tahmin edebildi? Hepsi imkansiz görünüyordu, ama gerçeklesti. Öyleyse, Katalonya`nin da bir gün bagimsiz olabilecegine inanmak neden bu kadar zor?

Ispanya, General Francisco Franco`nun 1975`teki ölümünden sonra demokrasisini insa ederken, Katalonya bagimsiz bir devlet olma istegini yeniden dile getirmeye basladi. Bugün Katalonya`nin kaderini belirleyebilecek çok sayida Katalan var. Ispanya Hükümeti, bagimsizlik çagrilarina karsi aninda savunmaya geçti ve siyasi diyalog kurmak yerine, bu yöndeki taleplerini ifade edenlere saldirdi. Ispanya hükümetinin Katalonya meselesini nasil ele aldigina iliskin birçok sey yazilip çizilebilir, ama öncelikle su soruyu sormaliyiz: Katalonya`nin bagimsizlik için kültürel ve tarihi argümanlari var mi?

KATALAN DEVLETLESME SÜRECININ KÖKENLERI

Tarihi Avrupa haritalarina baktigimizda, Ilk Katalan kontlugunun 798`de, Sarlman`in Kralligi ve Endülüs arasinda kurulmus oldugunu görüyoruz. Katalonya`nin dogus efsaneleri, dönemin el yazmalarinda yer aliyor. Efsaneye göre, OtgherCathalo adindaki güçlü bir sövalye, diger dokuz sövalye ile birlikte kuzeyden gelerek Got hakimiyetindeki Barcelona`yi fethediyor. Sövalyeler sehri yeniden iskan etmeye basliyor, siyasi bir yapi olusturuyor ve bu yapi daha sonra, adini kurucusu Cathalo`dan alan bir krallik haline geliyor. 

1137`de Katalonya Kralligi ve güneydeki Aragon Kralligi, Aragon tahti altinda birlesiyor. Ancak bu sirada Katalanlar otonom statüsünde kaliyor. 1479 yilinda ise Aragon ve Kastilya kralliklari, Katolik hükümdarlarinin evliligiyle birlesiyor. Fakat o dönemde bu birlesme sadece hanedanlikla ilgili bir durumdu, her kralligin kendi otonomisini, gelenegini, yasasini ve kurumlarini sürdürme hakki vardi. Tüm bu efsanelerin ve yazili kayitlarin yani sira, günümüze kadar gelmis bazi bölgeler ve yapilar da Katalan halkinin yüzlerce yillik tarihinin kanitlari olarak varligini sürdürüyor. Bu yapilar arasinda ilk Katalan kontlugunun kalintilarinin yer aldigi Santa Maria de Ripoll Manastiri da var.

KATALAN ULSUNA ZULÜM 

Katalan halki yüzyillar boyunca asimilasyon çalismalarina maruz kaldi, ancak bu eziyet 17. ve 18. yillarda zirveye ulasti. Avrupa`nin en çetin çatismalarindan olan Din Savaslari sirasinda Portekiz Ispanya`dan bagimsizligini ilan etti. Bu savasin sonunda Katalonya da parçalandi. Fransa ve Ispanya arasinda 1659`da imzalanan Pirineus Antlasmasi ile Kuzey Katalonya Fransa tarafindan ilhak edildi, Güney Katalonya ise Ispanya Kralligi`nin bir parçasi olarak kaldi. 

Fransa`nin yeni ele geçirdigi bölgelerde Fransizca`yi dayatmasiyla, bu dönemde Kuzey Katalonya`da Katalan dili ve kültürüne saldiri resmen baslamis oldu. 14. Louis, Katalancanin egitim ile yönetim alanlarinda ve dini kutlamalarda kullanilmasini yasakladi. Katalan diline ve kültürüne saldiri, Barcelona Kusatmasi olarak bilinen savastan sonra Ispanya tahtina geçen 5. Philip`in, 1716 yilinda NuevaPlanta Buyrugu isimli fermani ile devam etti. Katalan ulusuna ve diline yapilan saldiri, Philip`in hükümdarligi boyunca sürdü. 1896 yilinda Posta ve Telegraf Bakanligi, telefon konusmalarinda Katalancanin yasak oldugunu ilan etti. Ispanya devleti, 1900 yilinda çikardigi kanunlarla Katalanca ögretimini yasa disi hale getirdi.

1931 yilinda, Ikinci Ispanya Cumhuriyeti`nin anayasayi degistirerek Katalonya`yi bir bölge ve Katalancayi cumhuriyetin resmi dillerinden biri olarak ilan etmesiyle Katalan halki umutlandi. Ancak bu durum uzun sürmedi ve General Francisco Franco`nun önderligindeki milliyetçilerin Ispanya Iç Savas`indaki zaferi ile her sey degisti. Franco`nun ana hedeflerinden biri Katalanlarin bagimsizlik isteklerini yok etmekti ve bunu baski yoluyla saglamaya çalisti. 1940 yilinda Katalan lider LluisCompanys, Franco`nun diktatörlügü tarafindan öldürüldü. Katalonya`nin resmen taninma ve bagimsizlik umutlari bir kez daha sönmüstü. 

1978`de demokrasinin yeniden insasi ile her sey yeniden degisti ve Katalonya 1982`de otonom statüsünü kazandi. Ancak bu geçici bir çözüm ve problem sürüyor.

BAGIMSIZLIK: EVET MI HAYIR MI?

UNESCO`ya göre, Katalanca günümüzde Avrupa`nin en çok konusulan azinlik dili. Katalanca; Ispanya, Fransa ve Sardinya`da 7 ila 10 milyon kisi tarafindan konusuluyor. Sonuç olarak Katalan dili ve kimligi halen ayakta, ancak Ispanya devleti bu konuyu parlamentoda görüsmeyi ve Katalan halkina kendi kaderini tayin hakki vermeyi reddediyor.

Katalonya hükümeti, 1 Ekim tarihinde bagimsizlik referandumu yapma karari aldi. Ancak Ispanya Anayasa Mahkemesi, Katalonya Parlamentosu`nun bu tarz bir karar alma hakki olmadigini hükmetti. Yargitay, resmi olarak referandum hazirliklarina katilanlar hakkinda sorusturma açmaya çalisiyor, ancak Katalanlar duruslarini bozmamakta kararli. 

Sonuç olarak, Katalonya bagimsiz bir Avrupa devleti olabilir mi? Cevap "evet". Katalonya tarihsel açidan bagimsizligi hak ediyor ve ortak bir dostluk ve kan bagina sahip oldugu komsusu Ispanya ile hiçbir problem yasamadan var olabilir. Biz Katalanlar, Ispanya ile olan iliskimizin sartlarini degistirmek istiyoruz. Ispanya`nin, Katalan halkinin iradesi karsisinda kafasini kuma gömme hakki yok. Albert Camus`un dedigi gibi, "Kisi, imkansiz oldugunu düsünerek yolun yarisinda dönmeli midir? Hayir, kisi kalkistigi isin derin zorlugunu takdir ettikten sonra bu derinligi zihninde azaltmali ve sahip oldugu bu güveni istedigini elde etmek için kullanmalidir."