YEREL YÖNETIMLER (BELEDIYELER) VE DEMOKRASI
Son günlerde yerel yönetimlerin seçilmis baskanlarina yapilan operasyonla, yerel yönetimler ve demokrasi iliskisinin kavranmasi ve gündem olmasi daha fazla önem kazanmistir. Bu nedenle demokrasi ve yerel yönetim iliskilerini yakindan incelemekte fayda olacaktir.
Önce kisa bir demokrasi tanimi yapacak olursak; Demokrasi, halkin kendi yöneticilerini kendisi tarafindan seçilmesidir. En önemli ilkesi ise, esit, adil ve özgürlükçü olmasidir diyebiliriz. Gerçek bir demokrasiden söz edebilmemiz içinse, halkin, herkesi ilgilendiren konularda söz ve karar sahibi olabilmesidir. Kararlarda, çogulcu, katilimci ve demokratik bir isleyis hakimdir. Yerel yönetim hizmetleri belediyeler tarafindan verilmektedir. Belediyeler ya da diger adiyla yerel yönetimleri de tanimlarsak; Demokratik bir ülkede Belediyeler, bir kentte yasayan halkin ortak ihtiyaçlarini çözmek ve merkezi yönetime karsi ise o kentte yasayan tüm halkin genel taleplerinin çözümü için baski unsuru olan özerk yapilanmalardir. Yerel yönetimlerde yöneticileri o kentte yasayanlar dogrudan seçerler. Demokrasilerin uygulanacagi en önemli alanlardan birisi belediye hizmetleri uygulanma alanlaridir. Kamu mal ve hizmetlerinin yine kamu yarari düsünülerek sunulmasini amaçlamasi gerekir. Yerel ölçekte kendi kendini yönetme ve yönetebilme hakkini kullanan toplum, merkezi idarenin demokratik isleyisine de müdahil olma hakkini kullanma bilincine varacaktir. Demokrasinin en önemli ilkelerinden birisi katilimci çogulculuktur. Bu ilkenin uygulanabilecegi en uygun alan ise yerel yönetimlerdir. Elbette öncelikle demokrasiye inanalar ya da demokratik bir sistemle yönetilmek isteyenler için geçerlidir bu ilkeler. Ideal bir yerel yönetim sistemi, özerk, katilimci ve demokratik olmalidir. Demokrasiyi içsellestirmis ve demokratik bir sistem, halkin katilimina açik olur ve belediye yasalarini da buna göre hazirlarlar. Yerel yönetimler demokrasinin tabandan tavana dogru yayilabilecegi en önemli ve en uygun kurumlardir. Yerel yönetimlerdeki yöneticiler, onlari seçen seçmene karsi hesap verme sorumlulugunu tasirlar. Halk, yakindan izledigi yöneticilerinin uygulamalarini sorgulamalari ve denetlemeleri ile demokrasinin önemli bir ayagini isletmis olurlar. Halkin denetimi arttikça demokratik isleyis hayata geçecek, örgütlü toplum bilinci artacaktir.
Yerel düzeyde demokrasi isletilemiyorsa merkezi düzeyde de demokrasinin Islemesi mümkün olamaz. Yerel yönetimlere egitim, saglik, çevre, spor ve kültür gibi alanlarda da yetkilendirilerek daha Fazla güçlendirilmis olurlar. Demokratik isleyise sahip bir yerel yönetim ne kadar güçlü olursa, ülke düzeyinde demokrasi o kadar saglikli isler.
Bugün yasanan uygulamalarda demokratik bir isleyis yerine emir komuta zinciri içerisinde yerel yöneticiler (belediye baskanlari) görevlerinden aliniyorlar. Bu uygulamalarin yerel demokrasiyi katlettigi gibi hem halkin demokrasi kültürünü köreltmis oluyor hem de ulusal düzeyde yasanmasi gereken demokrasiye bir darbe vurulmaktadir. Yasanmakta olan görevden almalar demokrasi ile uzaktan yakindan ilgisi olmadigi gibi seçmenin iradesini de hiçe saymak, halka, sürü gözüyle bakmak anlamina gelmektedir. Bu tutum demokratik kültürü zayiflatir, demokrasinin kurumsallasmasini ise geriletecektir. O bakimdan görevden alinan belediye baskanlarinin durumunu bir AKP sorunu olarak göremeyiz. Demokrasiye yapilan bir müdahale olarak degerlendirmek gerekir. Görevden almanin usulü, hukuki yollardir. Kusurlari ortaya konup o gerekçelerle yargi marifeti ile geregi yapilip varsa hatalarinin hesabi da sorulmasi gerekir. "Istifa etmezseniz geregi yapilir" ifadesi, en hafif deyimiyle bir baskidir, demokratik geleneklere de tamamen aykiridir. Öyle anlasiliyor ki, son referandum sonucu, bumerang gibi AKP'nin kendisini de vurmaya baslamistir, umarim bir ders çikarmislardir.
Ismail Çinar cinar-i@hotmail.com Kasim 2017