Emekçi düsmani AKP hükümetinin son hamlesi sendikal tazminati tasfiye etmek oldu.
Iktidara geldigi günden bu yana is güvencesi, kidem tazminati, grev hakki gibi emekçilerin tarihsel ve yasal kazanimlarini bir bir ortadan kaldiran AKP hükümeti sendikal tazminati da kaldirarak isten atilmayi kolaylastirdi.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birligi (TOBB) ile Türkiye Isadamlari ve Sanayiciler Konfederasyonu (TUSKON)’un uzun süredir yürüttügü lobi faaliyetlerini sonuç verdi. Patronlarin taleplerini bir bir yerine getiren AKP, TBMM’de görüsmeleri devam eden Sendikalar ve Toplu Is Sözlesmesi Yasa Tasarisi’nda sendikal güvenceyi ortadan kaldirildi.
Özellikle TOBB’un son ana kadar yürüttügü müzakereler sonucu, `30 kisinin altinda isçi çalistiran is yerlerinde, sendikaya üye olduklari için isten atilan isçiler, sendikal tazminat davasi` açamayacak. Söz konusu degisiklik mevcut 2821 sayili Sendikalar Yasasi’nin patronun sendikali isçiyi isten atmasi ya da ayrima tabi tutmasini engelleyen ve ayrica isverene bazi yükümlülükler de getiren 25. maddede yapildi. Hükümet tarafindan taraflara sunulan tasarida kismen daha genis olan madde son anda yapilan degisiklikle 30’un altinda isçi çalistiran isletmelerde sendikal güvence ortadan kaldirildi. Buna göre patronlar bu isletmelerde sendikaya üye olan isçiyi kolayca isten çikarabilecek.
Türkiye`de mevcut isletmelerin yaklasik olarak yüzde 70`inin 30 ve 30`un altinda isçi çalistirdigi düsünüldügünde emekçi siniflarin büyük bölümünün sendikalasmasinin yasaklandigi ve isten atilmasinin kolaylastigi söylenebilir.
2821 sayili yasanin “sendika özgürlügünün güvencesi” baslikli 25. maddesi, isçilerin sendika üyeligini güvence altina aliyordu. Isverenin sendikali isçiyi isten atmasi ya da ayrima tabi tutmasini engelleyen madde, ayrica isverene bazi yükümlülükler de getiriyordu. Isveren, bu yükümlülükleri yerine getirmezse, isçinin bir yillik ücret tutarindan az olmamak üzere sendikal tazminat ödeyecekti.
Isçi çikaran patron artik ispat ile yükümlü degil
AKP’nin yapmis oldugu degisiklikle isverenin, bu yükümlülükleri yerine getirmemesi halinde isçinin bir yillik ücret tutarindan az olmamak üzere sendikal tazminata hükmedilecegine iliskin fikraya “fesih disinda” ibaresi eklendi. Ayni maddede yer alan, “Sendikal nedenlerden dolayi is sözlesmesinin feshi halinde isçi, 4857 Sayili Is Kanunu’nun 18. maddesinin birinci fikrasindaki otuz isçi ve alti aylik çalisma süresi kosulu aranmaksizin, 20 ve 21. madde hükümlerine göre dava açma hakkina sahiptir” cümlesi yine AKP’nin önergesi ile “Sendikal bir nedenle is sözlesmesinin feshi halinde isçi, 4857 Sayili Kanun’un 18, 20 ve 21. madde hükümlerine göre dava açma hakkina sahiptir” seklinde degistirildi.
Yine ayni maddede yer alan “Feshin isverenin ispat ettigi nedene dayanmadigini iddia eden isçi, feshin sendikal nedene dayandigini ispatla yükümlüdür” ifadesinde de degisiklik yapildi. “Isverenin ispat ettigi neden”, “isverenin ileri sürdügü neden” olarak degistirilerek patronlara kolaylik saglandi. Böylece isveren keyfi olarak isçiyi isten çikarabilecek.
Iskolu sayisi 28’den 20’ye indirildi
Sendikalar ve Toplu Is Sözlesmesi Yasa Tasarisinin TBMM Genel Kurulu’nda görüsülerek kabul edilen ilk bölümünde yapilan diger bir degisiklik ise iskolu sayisiyla ilgili. Temel yasa olarak görüsülen tasarinin 30 maddelik ilk bölümünde, iskolu sayisi 28’den 20’ye düsürüldü.
Yeni is kollari söyle siralandi: ‘Avcilik, balikçilik, tarim ve ormancilik’, ‘Gida Sanayi’, ‘Madencilik ve tas ocaklari’, ‘Petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç’, ‘Dokuma, hazir giyim ve deri’, ‘Agaç ve kâgit’, ‘Iletisim’, ‘Basin-yayin ve gazetecilik’, ‘Banka, finans ve sigorta’, ‘Ticaret, büro, egitim ve güzel sanatlar’, ‘Çimento, toprak ve cam’, ‘Metal’, ‘Insaat’, Enerji’,’Tasimacilik’, ‘Gemi yapimi ve deniz tasimaciligi, ardiye ve antrepoculuk’, ‘Saglik, sosyal hizmetler’, ‘Konaklama ve eglence isleri’, ‘Savunma ve güvenlik’ ile ‘Genel isler.’
Tasarida da yer alan bu düzenlemeye isçi sendikalari iskollarinin birlestirilmesi nedeniyle iskollarinda çalisan isçi sayisi artacagi ve güya yüzde 10’dan yüzde 3’e düsürülen barajin, aslinda çogu iskolu için yüzde 10 olan barajdan daha yüksek sayida isçi anlamina gelecegi ve böylece sendikal örgütlenmenin önündeki engellerin arttirilacagi nedeniyle itiraz ediyordu.
Meclis’ten geçen bir diger degisiklige göre, sendika üyesi olmak veya sendika üyeliginden çikmak için noter sarti aranmayacak. Sendikaya üye olmak için, Çalisma ve Sosyal Güvenlik Bakanligi’nca saglanacak elektronik basvuru sistemine, e-devlet üzerinden üyelik basvurusunda bulunmak yeterli olacak. Üyelik basvurusu, sendika tarafindan 30 gün içinde reddedilmedigi takdirde, kabul edilmis sayilacak.
Üyelik ve istifa e-devlet üzerinden
12 Eylül ürünü sendikalar yasasinin noter sarti getiren uygulamasi yerine üyelik ve istifalarin e-devlet uygulamasiyla elektronik ortamda isleme geçirilmesine, sendika ve isçiler arasindaki iliskilere devletin müdahale edebilmesinin önünün açilmis olacagi nedeniyle itiraz ediliyordu.
Hakli bir neden gösterilmeden üyelik basvurusu kabul edilmeyenler, bu kararin kendilerine tebliginden itibaren 30 gün içinde yetkili mahkemede dava açabilecek. Mahkemenin karari kesin olacak. Mahkemenin davaci lehine karar vermesi halinde üyelik, ret kararinin alindigi tarihte kazanilmis sayilacak.
Sendikadan ayrilmak da yine e-devlet üzerinden yapilacak. Sendikadan çekilme bildirimi, elektronik ortamda es zamanli olarak bakanliga ve sendikaya ulasacak. Çekilme, sendikaya bildirim tarihinden itibaren 1 ay sonra geçerlilik kazanacak.
Bir sendika üyesinin, üyelikten çikarilabilmesi için Genel Kurul karari gerekecek. Ancak üye, bu karara karsi 30 gün içinde yetkili mahkemeye itiraz edebilecek.
En büyük yalan taseron isçiye
Getirdigi yeni engellerle sendikalasmayi resmen yasaklayan hükümet, her zaman yaptigi gibi emekçi düsmani politikalarini sopa havuç metoduyla mesrulastirmaya devam ediyor.
Buna göre örgütlenme özgürlügünü ortadan kaldiran AKP, son yaptigi degisiklikle bir milyonu kamuda olmak üzere iki milyonu askin taseron isçinin sendikaya üye olabilmesini sagladi. Tasarinin bununla ilgili ‘Bir is yerinde yardimci islerde çalisan isçiler de is yerinin girdigi iskolunda kurulu bir sendikaya üye olabilecek’ hükmü de dün kabul edilen maddeler içinde yer aldi.
Ancak sendikaya üye olmanin isten çikarilmak için hakli bir gerekçe olmasinin ve bu nedenle isverenin ödemekle yükümlü oldugu sendikal tazminatin kaldirilmasinin altina imza atan AKP’nin, ayni yasada taseron isçilere sendikaya üye olmasinin önünü açmasinin hiçbir anlam ifade etmedigi biliniyor.
(soL- Haber Merkezi)
