Bilim insanlari yillar yili bal peteklerindeki açisal mükemmellige hayretle bakmis; ancak hiçbiri tam olarak bu mekanizmayi açiklayamamistir. Ingiltere ve Çin’deki mühendisler bu gizemi çözme yolunda ilk ve önemli bazi adimlar atmis durumdalar.
Arastirma için Beijing’teki bir tesiste bal arilarinin peteklerini insasini kolayca gözlemleyebilecekleri bir düzenek kurulmus. Ekip, yaptiklari çalismalarda peteklerin insasinin çesitli asamalarini fotograflayarak belgelendirmisler. Gözlemler sonucunda peteklerin ilk asamada dairesel yapida olduklari fark edilmis. Petegin bu ilk hücresel yapisi olusturulduktan sonra ekip gözlemlerinde bal arilarinin petegin duvarlarini isittiklarini fark etmisler (Aslinda bu daha önceki çalismalarda tanimlanmis fakat buna henüz detayli bir açiklama getirilememistir.) ve bunun altigen olusumundaki en önemli adim oldugunu düsünüyorlar.
Arilar bu islemde kullandiklari isiyi kendi vücutlarindan sagliyorlar. Petegi isittiklarinda mumu akiskan hale getiriyorlar ve ardindan petek en kararli form olan altigene dönüsüyor. Fakat süreç henüz tüm detaylariyla aydinlatilmis degil. Ekibin su an üzerinde çalistiklari soru, arilarin bir petegi tümden mi yoksa kisim kisim mi isittiklari. “Benim tahminim doganin tasarrufu ve ekonomiyi tercih etmesinden yola çikarak petegin kismi olarak yani sadece belli noktalardan isitildiklari; ancak diger yandan arilarin bakis açisiyla düsününce de bir petegi tek seferde isitmak daha kolay bir is gibi görünüyor” diyor ekipten, Karihaloo.
Ekip her iki senaryonun da ne kadar süre alacagini hesaplamis. Buna göre bir petek hücresini altigene dönüstürmek için tümden isittiginizda 6 saniye, belirli noktalardan isittiginizda ise 36 saniye geçiyor. Ekipteki arastirmacilar, çalismanin ilerleyen basamaklarinda bu veriyi kullanacaklarini dile getiriyorlar.
*bilim.org’tan kisaltilarak alinmistir
Gökhan Gündüz/Evrensel
