Cuma günü Adana’nin Kozan ilçesindeki baraj insaatinda gerçeklesen patlamada su ana kadar 3 isçinin cesedi bulundu. 7 isçi ise halen kayip. Enerji sektöründeki özellestirmeler sonrasinda, özel sektör tarafindan yürütülen santral ve baraj insaatlarinda son yillarda çok sayida benzer olay meydana geldi. Adana’da yasanan olayin ardindan basina demeç veren Orman ve Su Isleri Bakani Veysel Eroglu da Gökdere Köprü Baraji’nin bir özel sektör firmasi tarafindan yapildigini ve bu tür firmalarin denetlenmesi gerektigini söyledi.
Eroglu’nun basina yaptigi açiklamalarda özellestirme politikalarinin vahim sonuçlarina hiç deginmeyerek, kamunun islevini “denetim”le sinirlandirmasi bir yana, bu islevin dahi yerine getirilmemis olmasinin suçunu Danistay’a ve emek örgütlerine atmasi dikkat çekti. Eroglu, Kozan’da gerçeklesen olaydan sonra söyle konustu:
“Biz bu konuda dedik ki; bu insaatlarin DSI bir denetlemelik hazirlayarak denetlemesi veya mühendislik, müsavirlik firmalari tarafina denettirmesi lazim. Çünkü geçtigimiz yillarda da Kahramanmaras’ta yanlis bir vananin kullanilmasi neticesinde vananin patlamasiyla 2 isçi hayatini kaybetti. O da özel sektördü. Biz bunlarin mutlaka denetlenmesi sart dedik ama hangi gerekçe ile bilmiyorum bu düzenlemeyi Danistay iptal etti. Dolayisiyla bu su yapilarinin denetlenmesi sart diye düsünüyorum. Allah’a sükür DSI’de simdiye kadar böyle bir kaza olmadi. Çünkü çok siki denetleniyor. Kontrol mühendisi var, müsavirler var, bölge müdürlügü, genel müdürlük var, yani üçlü bir denetim mekanizmasi çalisiyor. Ama bu tür kazalar da olabiliyor, geçmis olsun.”
Eroglu sözlerini “Bizim düsüncemiz suydu; HES, baraj, gölet ya da sulama tesis yapan firma bir mühendislik mimarlik denetim sirketi ile çalissin, o da biz denetleyelim diye bir çalisma yapmistik. Ama maalesef bir dernek itiraz etti, Idare Mahkemesine dava açti, Danistay’da görüldü ve yönetmelik iptal edildi” diye sürdürdü.
DSI de Bakan’in izinden gitti
Dün konuyla ilgili kuruma yöneltilen elestirilere yanit veren bir açiklama yapan Devlet Su Isleri (DSI) Genel Müdürlügü de Bakan Veysel Eroglu’nun izinden giderek, denetim görevinin yerine getirilmemesini Su Yapilari Denetim Hizmetleri Yönetmeligi’nin yürürlügünün durdurulmasina bagladi.
Açiklamada 1954 yilindan beri 706 baraj insa eden DSI’nin yaptigi insaatlarda buna benzer bir kazanin gerçeklesmedigi belirtildikten sonra, su ifadelere yer verildi:
“2003 yilinda ülkemizin içerisinde bulundugu ekonomik kosullar ve su potansiyelimiz dikkate alinarak Su Kullanim Hakki Anlasmasi Yönetmeligi yürürlüge sokulmus ve hidroelektrik enerji projelerinde özel sektörün önü açilmistir. Böylelikle özel sektör firmalari hidroelektrik santraller insa etmeye baslamis ve bunun sonucunda insa edilen su yapilarinin denetlenmesi zorunlulugu ortaya çikmistir.”
Aslinda DSI yaptigi açiklamayla sorunun kaynagina isaret etmis oldu: Barajlar kamu tarafindan yapildiginda, yani kâr hirsiyla hareket eden deneyimsiz firmalara yetki verilmediginde 24 Subat’taki gibi kazalar gerçeklesmiyor. Ancak DSI açiklamasinda itiraf edilen bu gerçegin üzerinden atlanarak, 2003’te baslatilan özellestirme uygulamasinin karmasiklastirdigi denetim gereksinimiyle ilgili bir yönetmelik hazirlandigi, ancak TMMOB ve Enerji Sanayi ve Maden Kamu Emekçileri Sendikasi’nin basvurusu sonucunda Danistay’in yönetmeligin yürütmesini durdurdugu belirtiliyor:
“Bunun üzerine 6200 sayili Devlet Su Isleri Genel Müdürlügünün Teskilat ve Görevleri hakkinda Kanun`un 2. maddesiyle 6111 Sayili Kanunla 4628 Sayili Kanun`un Geçici 14. maddesinin 1. fikrasina eklenen (f) bendine istinaden ve Danistay`in ara kararlari göz önünde bulundurularak ilgili bakanliklarla EPDK`nin görüsleri alinarak hazirlanan yeni `Su Yapilari Denetim Hizmetleri Yönetmeligi`, 13.05.2011 tarihli Resmi Gazete`de yayimlanarak yürürlüge girmistir."
"Ancak bu yönetmeligin yürütmesini durdurulmasi ve iptali talebiyle Türk Mühendis ve Mimar Odalari Birligi, Türk Müsavir Mühendisler ve Mimarlar Birligi Dernegi ve Enerji Sanayi ve Maden Kamu Emekçileri sendikasi tarafindan Danistay`a açilan davalar neticesinde yönetmeligin yürütmesinin durdurulmasina karar verilmistir. Söz konusu ara kararlar 09.01.2012 ve 12.01.2012 tarihlerinde Genel Müdürlügümüze teblig edilmistir.”
Yönetmelige neden itiraz edildigine ve Danistay’in yürütmeyi neden durdurduguna deginilmeyen açiklamada, Enerjisa tarafindan yürütülen köprü baraji insaatinin da herhangi bir sekilde denetlenmedigi su sözlerle söyleniyor:
“Enerjisa Enerji Üretim A.S. projenin denetimi için 13.05.2011 tarihli Resmi Gazete`de yayimlanarak yürürlüge giren yönetmelik uyarinca `Su Yapi` Su Yapilari Denetim Hizmetleri Ltd. Sti. ile anlasma imzalamistir. Fakat yukarida belirtildigi üzere anilan yönetmeligin yürütmesinin durdurulmasina iliskin ara karar, 09.01.2012 tarihinde Genel Müdürlügümüze teblig edilmistir.”
“HES projelerinin ve insaatlarinin devam etmesine ragmen yürütmenin durdurulmasi kararlariyla HES`lerin insaatlari Su Yapilari Denetim firmalarinca denetlenememektedir. Köprü Baraji ve HES de meydana gelen elim kaza HES insaatlarinin Su Yapilari Denetim firmalari tarafindan denetlenmesinin ne kadar önemli oldugunun açik göstergesidir.”
TMMOB ve sendika neden yürütmeyi durdurma istedi?
Bakan Veysel Eroglu’nun “bir dernek” diye niteledigi Türk Mühendis ve Mimar Odalari Birligi (TMMOB) ile Kamu Emekçileri Sendikalari Konfederasyonu’na (KESK) bagli Enerji Sanayi ve Maden Kamu Emekçileri Sendikasi’nin “Su Yapilari Denetim Hizmetleri Yönetmeligi”ne yönelik itirazlarinin kaynaginda ise, Anayasa’ya göre tüm barajlarin denetimiyle sorumlu olan DSI’nin söz konusu yönetmelikle denetim görevini de özellestirmeye çalismis olmasi…
TMMOB bu nedenle çikarilan yönetmeligin dayanagi olan, 4628 sayili Elektrik Piyasasi Kanunu ve Su Kullanim Hakki Anlasmasi’nin geçici 14. Maddesinin 1. Fikrasinin (f) bendinin Anayasa’ya aykiri olmasi nedeniyle Anayasa Mahkemesi’ne tasinmasi istemiyle Danistay’a basvurmustu. Söz konusu maddede “elektrik enerjisi üretmek maksadiyla yapilacak olan üretim tesislerinin su yapisiyla ilgili kisimlari ile gerçek ve tüzel kisiler tarafindan insa edilecek suyla ilgili yapilarin insasinin inceleme ve denetimi, masraflari ilgililerine ait olmak üzere DSI tarafindan yapilir veya gerektiginde yetkilendirilecek denetim sirketlerine yaptirilmasi saglanir. Denetim sirketleri ile ilgili uygulamaya iliskin usul ve esaslar, ilgili bakanliklarin görüsü alinmak kaydiyla DSI tarafindan çikarilacak yönetmelikle düzenlenir” deniliyor.
Enerji Sanayi ve Maden Kamu Emekçileri Sendikasi ise Bakan Veysel Eroglu’nun konuyla ilgili sözleri üzerine bir basin açiklamasi yayimlayarak, bahsi geçen yönetmeligin Anayasa’ya aykiriligini su sekilde dile getirdi:
“(…) HES insaatlarini gerçeklestiren firmalarin bu konudaki bilgi ve deneyim eksikliklerine ragmen, bu insaatlarin denetiminin DSI tarafindan yapilmasiyla ilgili düzenleme yapilmayarak, bu insaatlarin tamamen sirketlerin inisiyatifinde denetimsiz ve basibos sürdürülmesinin önü açilmistir.”
“Söyle ki; 6200 sayili Yasa’nin 2. maddesinde, Devlet Su Isleri Genel Müdürlügü’nün görev ve yetkileri sayilmistir. Buna göre, Anayasa’nin 168. Maddesi kapsaminda bulunan tüm sularin ve bu su kaynaklari üzerinde kurulacak yapilarin kendi görev alanina giren sorumlulugu ile kamu adina yapilacak gözetim ve denetim görevi Devlet Su Isleri Genel Müdürlügü’ne verilmistir. Dolayisiyla DSI Genel Müdürlügü’nün barajlari denetlemesi kurulus yasasindan kaynakli asli görevidir. Sayin Eroglu’nun yillarca yönettigi kurumun asli görevinden bihaber olmasi en hafif tabiriyle sasirticidir. Veysel EROGLU’nun iddia ettigi gibi Danistay’in iptal ettigi Denetim Yönetmeligi ise; “Su Yapilari Denetim Hizmetleri Yönetmeligi’dir. Bu yönetmelik ile DSI Genel Müdürlügünün asli görevi olan su yapilarinin denetimi özel sektöre devredilmeye çalisilmis, Danistay 10. Dairesi sendikamiz Enerji, Sanayi ve Maden Kamu Emekçileri Sendikasinin açtigi dava üzerine bu yönetmeligi yürütmesini durdurmustur. Danistay kararinin gerekçesinde Bakan Veysel EROGLU’nun iddia ettiginin aksine denetimin özel sektöre yaptirilamayacagi, bizzat DSI Genel Müdürlügü tarafindan yapilmasi gerektigi belirtilmistir.”
“Görüldügü üzere, Orman ve Su Isleri Bakani Veysel EROGLU yillarca basinda bulundugu ve halen bakanligina bagli olan DSI Genel Müdürlügü’nün denetim yapmasinin 6200 sayili kurulus kanunundan dogan bir yükümlülük oldugunu kamuoyundan gizlemekte, Danistay 10. Dairesi’nin hukuka uygun kararlarini bahane ederek sorumluluktan kurtulmaya çalismakta ve kamuoyunu ciddi biçimde yaniltmaktadir.”
Bakan koltuguna oturmadan önce DSI Genel Müdürü olan Veysel Eroglu ve bakanligina bagli DSI ise açiklamalarinda özellestirmelerin yarattigi felaketle degil, Danistay’in ve emek örgütlerinin bu felakete karsi çikmasiyla ilgilendiklerini ortaya koydular. Bakan Eroglu basina verdigi demeçlerde 12 Eylül referandumuyla yapilan Anayasa degisikligi nedeniyle yarginin yerindelik denetimi yapamayacagini hatirlatarak, yasanan olaylardan adeta Danistay’i ve Danistay’a basvuran örgütleri sorumlu tutmustu.
(soL-Haber Merkezi)