ANKARA - Danistay’in din dersine iliskin içtihadini degistirmesi ve yerel mahkemelerin bu degisikligi kararlarinda uygulamasindaki tartismalar sürerken, Yargitay’dan sürpriz karar geldi. Yargitay, “Cemevi ibadethanedir” diyen yerel mahkemenin kararini bozdu. Yargitay 7. hukuk Dairesi, cami ve mescit disinda bir yerin ibadethane sayilamayacagini savunurken, karar gerekçesinde ‘tekke ve zaviye’ler ile Diyanet’in kurulus ve görevlerini düzenleyen yasalari hatirlatti.
Ankara ’da yasayan bir grup Alevi vatandas, 2004 yilinda ‘Çankaya Cemevi Yaptirma Dernegi’ kurdu. Dernek tüzügünün ikinci maddesinde, “Çankaya’da yasayan Alevi inançli yurttaslarin inanç ve ibadetlerini yerine getirme merkezleri olan cemevlerini yapmak ve yaptirmaktir” ibaresi yer aldi. Tüzügün 4. maddesinde dernegin yapacagi isler “ Alevi inanç ve ibadet merkezi olan cemevlerini yapmak ve yaptirmak, imar planlarinda ibadet merkezi olarak ayrilan alanlarda Aleviyurttaslarin yasadigi yerlerde cemevi insasi için girisimde bulunmak” olarak siralandi.
Içisleri Bakanligi, dernek tüzügünün, Diyanet’in ‘Cemevi ve benzeri yerlerin ibadet yeri kapsaminda deðerlendirilmesine imkan bulunmadigi yönündeki görüsünü de alarak AnkaraValiliði’ne yazi gönderdi ve “cemevlerini ibadet yeri olarak” niteleyen maddenin tüzük metninden çikarilmasinin uygun olacagini bildirdi.
Valilik: Dernek kapatilsin
Ankara Valiligi Il Dernekler Müdürlügü de 10 Kasim 2010 günüAnkara Bassavciligi’na basvurarak, dernek yönetiminin uyarilara ragmen yasal sürede tüzügünü degistirmedigini hatirlatti ve yetkili asliye hukuk mahkemesinde dernegin feshi için dava açilmasini istedi.
wBassavcilik da 24 Kasim 2010 günü, Ankara 16. Hukuk Mahkemesi’ne basvurarak dernegin kapatilmasini istedi. Yargilama sürerken savci da sundugu mütalaasinda, “Alevilik bir din degildir. Cemevi de bir ibadethane degildir, toplantinin adidir. Davada ve konuda kamu yarari yoktur, aksine kamuoyunu kaos ortamina sürükleme çabasi ve amaci görülmektedir” diyerek, dernegin kapatilmasini istedi. Davaya bakan mahkeme ise cemevlerinin yüzyillardir ibaret yeri olarak kabul edildigini belirterek Ankara Valiligi’nin açtigi davayi reddetti.
Kararin temyiz incelemesi Yargitay 7. Hukuk Dairesi tarafindan yapildi. Daire yerel mahkemenin verdigi karari bozdu. Oyçokluguyla alinan kararda cami ve mescit disinda bir yerin ibadethane olarak kabul edilmesinin mümkün olmadigi savunularak, dernegin kapatilmasi gerektigi vurgulandi.
‘Dernek kur ama’
‘Inkilap kanunlari’na atifta bulununan kararda dernek kurma hakkina iliskin de söyle denildi:
“Kisilerin sivil toplum örgütü olarak yasal mevzuati sinirlari içinde serbestçe dernek kurarak dernek çatisi altinda faaliyetlerine devam ettirmelerinin mümkün oldugu kuskusuzdur. Davali dernegin tüzügünde kanuna aykirilik teskil eden maddelerindeki degisiklikleri yapmamasi nedeniyle tüzügün kanuna aykiri hale geldigi dikkate alinarak davanin kabulü gerekirken, yazili gerekçe ile davanin reddine karar verilmesi isabetsiz, savcinin temyiz itirazlari bu nedenlerle yerinde görüldügünden kabulü ile hükmün bozulmasina oyçoklugu ile karar verildi” denildi.
Yine yerel mahkemeye gitti
Dairenin bozma karari yerel mahkemeye gönderildi. Mahkeme kararinda direnirse dosya Yargitay Hukuk Genel Kurulu’na gelecek ve cemevleri konusunda son sözü Kurul söyleyecek.
Yerel mahkeme: Ibadet yeri
Dernegin kapatilmasi için açilan davayi reddeden yerel mahkeme kararinda söyle denilmisti: “Cemevleri yüzyillardir Alevilerin ibadet yeri olarak toplumca bilinmis ve kabul görmüstür. Dernegin tüzügünde yazili ‘Cemevleri ibadethanedir’ hükmü Anayasa ’nin 2. maddesine aykirilik tasimadigi gibi kanunlarla da yasaklanmamistir.”
Iste Yargitay’in karara dayanak yaptigi yasalar
Yargitay 7. Hukuk Dairesi, cami ve mescit disinda bir yerin ibadethane sayilamayacagina iliskin kararinda su gerekçeleri gösterdi:
LAIKLIK:
Anayasa ’nin 174. maddesinde, Anayasa ’nin hiçbir hükmünün, Türk toplumunu çagdas uygarlik seviyesinin üstüne çikarma ve Türkiye Cumhuriyeti ’nin laiklik niteligini koruma amacini güden inkilap kanunlarinin, Anayasa ’nin halkoyuyla kabul edildigi tarihte yürürlükte bulunan hükümlerinin,Anayasa ’ya aykiri oldugu seklinde anlasilamayacagi ve yorumlanamayacaginin belirtildigi kaydedildi.
TEKKE VE ZAVIYELER:
677 sayili Tekke ve Zaviyelerle Türbelerin Seddine ve Türbedarliklar ile Bir Takim Unvanlarin Men ve Ilgasina Dair Kanun’da da tekke ve zaviyelerin kapatilmasina karar verildigi ancak cami ve mescitlerin açik kalmasinin belirtildigi vurgulandi.
DIYANET’IN KURULUSU VE GÖREVLERI:
633 sayili Diyanet Isleri Baskanligi’nin Kurulus ve Görevleri Hakkinda Kanun’da da Islam ’la ilgili toplumu aydinlatmak ve ibadet yerlerini yönetmek üzere Basbakanliga bagli Diyanet Isleri Baskanligi kuruldugu hatirlatildi. Cami ve mescitlerin Diyanet izniyle ibadete açilip yönetilecegi, hakiki ve hükmü sahislar tarafindan yapildigi takdirde yönetiminin üç ay içinde Diyanet’e devredileceginin ifade edildigi vurgulandi.
SONUÇ:
Gerekçede, “Hukuki ve maddi olgular dikkate alindiginda 677 sayili Yasa ile getirilen sinirlandirmalarin Anayasal güvenceyle sürdürüldügünün anlasildigi, bu nedenle 633 sayili Yasa ve düzenlemeler karsisinda cami ve mescit disinda bir yerin ibadethane olarak kabul edilmesinin mümkün olmadigi kuskusuzdur” ifadeleri kullanildi.
Dernek Baskani: Emevi rejimi basladi
Okullarda din derslerinden muafiyet konusunda son günlerde mahkemelerden çikan ‘aleyhte’ kararlara eklenen cemevi içtihadina Çankaya Cemevi Yaptirma Dernegi’nden sert tepki geldi. Dernek Baskani Gülag Öz, Yargitay’in bozma kararini söyle yorumladi:
‘Hukuk taraf oldu’
“Yargitay’in kararina ragmen yerel mahkemenin ilk kararinda direnecegini düsünüyoruz. Çikan kararin yarginin degismesiyle ilgili oldugunu düsünüyorum. Yargidaki degisimle birlikte art arda benzer kararlar çikmaya basladi. Hukuk bile taraf olmaya basladi. Bu dava tüm Alevilerin davasiydi. Biz bu kararlara ve uygulamalara karsi mücadele edecegiz. Kelimenin tam anlamiyla bir Emevi rejimi yasanmaya baslandi. Bu duruma karsi mücadele edecegiz.” ( RADIKAL -AA)