Çocuga nezaket kurallarini ögretmek zordur, ama imkansiz degildir. “Çocugunuz Büyürken Sizi Neler Bekler” adli dünyaca ünlü rehber kitapta, çocugun etrafina saygili bir birey olarak yetismesini saglamak için izlenmesi gereken yollar söyle anlatiliyor:
Küçük bir çocuga davranis sekillerini ögretmek, bir Alman kurt köpegine pazarlama ögretmek kadar anlamsiz gelebilir. Sonuçta küçük bir çocuga oyuncaklarinin yanina gitmeden önce“Masadan kalkabilir miyim?” demeyi ögretme sansi, Alman kurt köpeginin satis sunumu yazmasi ihtimaline esittir.
Ama arada önemli bir fark vardir. En akilli köpek yavrulari bile pazarlamayi hiçbir zaman ögrenemezler, ama erkenden egitimine baslanan çocuklar iyi davranis sekillerine sahip olarak büyümek için mükemmel sanslara sahiptirler.
Eskilerin sik sik hatirlattiklari gibi, günümüz çocuklarinin çogu zaman kibarlik konusunda iyi bir egitim almadiklari dogrudur. Bunun en önemli nedeni “sana bir sey soruldugu zaman konus” mantigi içeren disiplin ekolüdür. Eski nesiller, istediklerini söyleme özgürlünün daha fazla oldugu bir atmosferde büyümüslerdir.
Ancak çocuklari bencil ve ifade yönü yüksek bir sekilde yetistirmek, onlari otomatik olarak“lütfen” ve “tesekkür ederim” sözlerini söyleyen ama düsündüklerini söylemekten korkan bir nesil yetistirmekten iyi degildir. Çocuklar haklarini aramayi ögrenmek zorundadirlar fakat ayni zamanda baskalarinin fikirlerini ve haklarini sayma ve önemsemeyi de ögrenmelidirler.
Siz de kendi yönteminizi kullanarak çocugunuza kibar olmasini ögretebilirsiniz. (Çocugunuzun bunu yapabilmesi için biraz zaman geçmesi gerekebilir.) Geçmis nesillerin baskilarina maruz birakmadan da davranis biçimlerini bilen çocuklar yetistirmek mümkündür.
Bu 8 öneriyi izleyerek çocugunuza nezaketi ögretebilirsiniz...
Temelleri dogru atin
Iyi davranis sekilleri “lütfen” ve “tesekkür ederim” kelimelerini beceriyle söylemek, ne zaman oturup kalkilacagini bilmek, hangi yemekte hangi çatal biçagin kullanilacagini bilmekten ibaret degildir. Iyi davranisin altinda yatan ana prensip digerlerini önemsemekten geçer, yani “lütfen” ve “tesekkür ederim” demek sadece iyi yetistiginiz anlamina degil, digerlerine önem verdiginiz anlamina gelmelidir.
Dolayisiyla gerçek anlamda iyi yetismis bir çocuk yetistirmek için “nasil” yapilacaginin yaninda “neden” yapilacagini da ögretmelisiniz.
Amaç: Kalpten gelen davranislari ögretmek (otobüsteki yasli adama yerinizi verirsiniz çünkü oturmaya onun sizden daha fazla ihtiyaci vardir) kitapta yazanlara (yerinizi verirsiniz çünkü öyle yapmaniz gerekir) tercih edilmelidir. Kibar olmak üzere yetistirilmis bir çocuk böyle büyüyecektir.
Uygun bir örnek olusturun
Çocugunuza davranis sekillerini ögretmenin en iyi yolu onlari sizin uygulamanizdir. Dolayisiyla otoyolda para alan görevliye “tesekkür ederim” deyin, sarküterideki tezgahtara “lütfen” deyin, kalabalik bir magazada baska birine çarptiginizda “özür dilerim” deyin, dizinizin üstünde bir örtüyle yemek yiyin ve yemek yerken lokmalari agziniz kapali çigneyin ve karabiberi almak için birinin tabaginin üzerinden uzanmak yerine yakindaki birinden onu size uzatmasini rica edin. Ama belki de en önemlisi, çocugunuzla ilgilenirken kibarlik kurallarini uygulamayi unutmayin.
Çocugunuzu masaya çagirdiginizda “lütfen” demeyi unutmayin. Çocugunuz ondan rica ettiginiz gibi yerdeki bir kitabi kaldirdigi zaman “tesekkür ederim” deyin ve kazara bir blok projesini yere yiktiginizda “özür dilerim” deyin. Saygi ve ilgiyi ögretmek için, çocugunuzun hislerine her zaman saygi ve ilgi gösterin.
Örnek bir masa hazirlayin
Eger onun kullanmasi için hiçbir zaman masaya peçete veya çatal koymazsaniz, çocugunuz tabiî ki bunlarin nasil kullanilacagini ögrenemez. Zaman harcayip (çok az bir zaman alir) tüm çatal, kasik takimlari ve peçeteleriyle kibar bir masa hazirlamak, çocugunuza bir agiz dolusu sey söyler.
Çocugunuz su anda bir barbar gibi yemek yiyor olsa da medeni yemek yeme kosullarina sürekli maruz kalmasi sonuçta bunlari kabullenmesini saglayacaktir.
Çocugunuz adina konusun
Küçük çocuklar büyükbabaya “Güle güle”, ziyaretçilere “Geldiginiz için tesekkür ederiz” veya oyun grubunun ev sahibesine “Bizi evinize kabul ettiginiz için tesekkür ederim” diyecek kadar çok sey bilmezler. Bu nedenle bu sözleri onun adina sizin söylemeniz gerekir. Evde ve evin disindaki sosyal ortamlarda bu “sihirli sözcükleri” tekrar tekrar söylediginizi duymak, çocugunuza “tesekkür etsene, söylesene” demenizden çok daha fazlasini ögretecektir.
Sürekli çocugunuza dönerek “Simdi ne demen gerekiyor?” diye sormaniz çocugunuz için sikinti verici ve asagilayici olabilir ve söylemesi istenen seyleri söylemekte daha çok güçlük çekebilir. Ara sira bunlari hatirlatabilirsiniz, fakat bunu yaparken yaninizda baska kimsenin olmamasina dikkat edin.
Çocugunuza baski yapmayin
Davranislari konusunda sürekli elestirilen “tesekkür ederim” demedigi veya çatal kullanmadigi için cezalandirilan çocuklar, ahlak kurallarini daha çabuk ögrenebilecekleri gibi inatçi yapidalarsa tamamen aksini de yapabilirler. Her iki durumda da kurallar konusunda kendilerini olumlu hissetmeyeceklerdir ve anne babalarinin delici bakislari altinda olmadiklari zamanlarda bu kurallari tamamen ihlal edeceklerdir.
Uyarilarinizi sürdürün
Baski yapmak uygun degildir fakat zaman zaman hatirlatmada bulunmak gereklidir.Çocugunuzla bas basayken “lütfen” demeyi unuttugunda ona sihirli sözcügün ne oldugunu sorabilirsiniz. “Tesekkür ederim” demeyi unuttugunda “Bir sey söylemeyi unuttun mu?” diye sorabilirsiniz. Eger uygun yaniti alirsaniz sorun yoktur. Eger beklediginiz cevabi vermezse çocugunuzun yerine eksikleri tamamlayin. En azindan bunun önemli oldugunu ona hatirlatmis olursunuz.
Yine de ufak hatirlatmalari ihmal etmeyin. “Bu nedir?”, “Bir kasikla ne yapariz?”, “Bunu havada sallar miyiz?” “Bunu basimiza mi koyariz?” Azarlamak yerine yarismaci bir ortam olusturabilirsiniz: “Bahse girerim tavugu çatalinla yiyecek kadar güçlü degilsindir.”
Çocugunuza kulak verin
Kendilerine kulak verilen çocuklar daha iyi birer dinleyici olurlar. Iyi bir dinleyici olmak ise kibar (ve düsünceli) olmanin ilk kosuludur.
Çocugunuzun yasina uygun beklentilerde bulunun
Birçok çocuk dirseklerini masanin üzerinden, parmaklarini pürenin içinden veya ellerini misir gevregi kasesinin içinden çekemez. Peçetelerini dizlerinin üzerinde, içeceklerini ise bardaklarinin içinde tutamaz. Bu yastaki bir çocuk için yemek yemenin zevki biraz da yiyeceklerle hasir nesir olmaktan gelir. Ortaligi pisleterek yemek onlarin karakterlerinin bir parçasini olusturmayacak olsa da uzun süre onlara eslik edecektir. Bütün sosyal kurallar için benzer seyler geçerlidir.
“Tesekkür ederim” demeyi hatirlayincaya, paylasma konusunda gönüllü oluncaya ve geregince kibar olana dek uzun yillar görgü kurallarina maruz kalmasi (ve yillar boyunca çesitli hatirlatmalarla karsilasmasi) gerekecektir. Sabirli ve israrli olursaniz, günün birinde arkadaslariniz size “Çocugun ne kadar da kibar ve terbiyeli” dediklerinde hos bir sürprizle karsilasabilirsiniz.
