Dünyanin dilindeyiz

Cumhuriyet/Ankara Bürosu- Avrupa Yargiçlar Birligi (EAJ) Washington’da yaptigitoplantida olusturdugu deklarasyonda, Hâkimler ve Savcilar Yüksek Kurulu’nun yeniden yapilandirilmasi sürecinde, kurula yargiyi temsil eden kisilerin degil, hükümetin görüslerini ifade edenlerin dahil edilmesini elestirdi. Hükümete de iletilecek olan deklarasyonda, HSYK’nin atamalarinin yargiçlar üzerinde baski araci olarak kullanildigi vurgulandi.

Mayis ayinda Amsterdam’da toplanan Avrupa Yargiçlar Birligi bir çalisma komisyonu olusturmustu. Bu komisyonun hazirladigi deklarasyon taslagi 11 Kasim’da Washington’da gerçeklestirilen toplantida masaya yatirildi. Türkiye’yi YARSAV’in temsil ettigi toplantida Türkiye’de yarginin sorunlarina yönelik kaygi ve endiselerin kaleme alindigi deklarasyon, tüm üye Avrupa ülkeleri yargi örgütlerinin oybirligiyle kabul edildi.

 

‘Temel prensiplere saygi gösterilsin’

EAJ’nin Türk yargisina iliskin deklarasyonunda, yargi bagimsizliginin ve hukuk devletinin yalnizca bunlari teminat altina alan mevzuatla degil, ayni zamanda ilgili otoritelerin bu temel prensiplere saygi göstermesiyle korunacagina isaret edildi. Birlik tarafindan endise verici bulunan düzenlemeler deklarasyona söyle aktarildi:

“Yargiç ve savcilarin rotasyonu kötüye kullanilarak yargiç ve savcilar üzerinde bir baski aracina dönüstürülmüstür. Rotasyonlara karsi etkili bir hukuki yol bulunmamaktadir ve bu eksiklik Venedik Komisyonu tarafindan da ortaya konulmustur. Bir yargicin baska bir göreve atanmasi rizasina bagli olmalidir ya da bir disiplin cezasi ya da mahkeme sisteminin yasal sekilde degismesi sonucunda bu tür bir islem yapilabilir. Baska bir göreve atanma endisesi, özgür karar verme yetenegini yargiçlarin elinden alir ve yargi bagimsizligina karsi bir müdahaledir. Sunu da belirtmek gerekir ki, yargiç ve savcilarin kendi istekleri disinda ve objektif gerekçe olmadan, bunlara karsi hukuki basvuru yolu bulunmadan yer degistirmeleri, uluslararasi standartlari ihlal etmektedir. Öyle görünüyor ki, Türk hükümeti HSYK’nin yeniden yapilandirilmasi sürecinde kurula Türk yargisini temsil eden kisileri degil, hükümetin görüslerini ifade eden kisilerin dahil edilmesini saglamistir.”

‘Üç erk birbirine yakin ve baglantili’

Kuvvetler ayriliginin, üç erkin birbirine çok yakin, baglantili olmasi nedeniyle tehlikede oldugu vurgulanan deklarasyonda, “Savcilarin yürüttügü gizli sorusturmalarin içeriginin hükümet üyeleriyle paylasilmasi, Adalet Bakani’nin gerekli gördügünde savcilardan bilgi istemesi, HSYK üyelerinin süregelen sorusturmalara ve süreçlere müdahil olmaya çalismasi gibi olaylar bunu göstermektedir” denildi.

 

Bildiri hükümete gönderilecek

Hükümet temsilcilerinin bagimsiz yarginin rolü ve hukuk devleti konusunda algi hatalari bulundugu vurgusu yapilan deklarasyonda, “Basbakan, BDP milletvekilinin dokunulmazliginin kaldirilmasi konusunda söyle demektedir: ‘Biz yargiya neyin gerekli oldugunu söyledik. Yargi da geregini yapacaktir.’ EAJ sunu hatirlatir ki, kuvvetler ayriligi ve yargi bagimsizliginin güvenceleri diger iki erkin yargiya neyin gerekli oldugu konusunda talimat vermesine müsaade etmez. Bagimsiz yargi anayasa ve hukuka dayanir, diger erklerin emir ve direktiflerine degil” denildi. Deklerasyonun mektup olarak Basbakanlik’a, Adalet Bakanligi’na, HSYK’ye ve Avrupa Birligi ile Avrupa Konseyi organlarina gönderilmesi de kararlastirildi.