STANBUL - Deprem riski altindaki kentleri dönüstürecek projenin ilk resmi adimi atildi ancak bugüne kadar en çok sosyal eksikligi elestirilen yasanin simdi de hukuki noksanlari çikti. Yikilacak bölgelerdeki mülk sahipleri için neredeyse hayati önem tasiyacak bu tehlikenin adi acele kamulastirma. Hukukçularin yasada ‘bir hata’ olarak degerlendirdigi maddenin günlük hayata yansimasi ise söyle: Kentsel DönüsümYasasi’na göre, mal sahipleri aralarinda anlasamazlarsa, yani kanunun sart kildigi 2/3’lük orana ulasilamazsa, devreye ‘acele kamulastirma’ giriyor. Mülk sahipleri hem evlerini kaybediyor hem de paralarini taksitler halinde ancak bes yil sonra alabiliyor.
Yüzde 30’u anlasamiyor
Mayis ayinda Meclis’ten geçen ‘Afet Riski Altindaki Alanlarin Dönüstürülmesi Kanunu’ kapsaminda yürürlükteki ‘Kat Mülkiyeti ve Imar Affi’ kanunlarinda da degisiklikler yapildi. Yasadaki, ‘kat maliklerinin tamaminin izni’ hükmü kaldirilarak, çogunlugun karari yeterli sayildi.
Öngörülere göre, bu tip durumlarda yüzde 30’a yakin bir kesimin anlasmaya varamadigini belirten Kentsel Dönüsüm ve Hukuk Platformu Baskani Prof. Dr. Gürsel Öngören, bu maddenin bir an evvel degistirilmesini ve kamulastirma durumunda paranin bes yil sonra degil, hemen verilmesi gerektiginin altini çiziyor.
‘Magdur olmayin’ uyarisi
‘Afet Riski Altindaki Alanlarin Dönüstürülmesi Hakkinda Kanun’un 6/2. maddesine göre; kentsel dönüsümde binanin yikilmasinin ardindan yapilacak tebligattan sonra arsa malikleri, plan, arsa paylari ve bölüsüm konularinda aralarinda 2/3 çogunlukla anlasamazlarsa, Çevre ve Sehircilik Bakanligi veya TOKI acele kamulastirma yoluna gidebiliyor. Bu durumda yapilacak kamulastirma, kamulastirma kanununun 3. maddesindeki ‘bedeli bes yil içinde ödenecek kamulastirmalar’ kapsamina giriyor. Buna göre; bakanligin veya TOKI’nin belirledigi mülk degerinin beste biri ödeniyor ve kalani bes yil içinde taksitlendiriliyor.
Dönüsüm yasadaki bu eksiklik ile devam ederse çok sayida magdurun olusacagini ifade eden Prof. Dr. Gürsel Öngören, “Bu sorunlari bakanlik ile paylastik. ancak bütçe sikintisi nedeniyle ödemelerin bes yil sonraya ertelendigini söylediler. Olusturulan fon ile bu mali sikintinin çözülmesi gerekli” diyor.
Çok ortakli yapilarda bu ‘anlasamama’ sorununun sikça yasanabilecegini vurgulayan Öngören, bu konuda ciddi bir tehlikeye dikkat çekiyor ve mülk sahiplerini uyariyor. Üç çesit kentsel dönüsüm olduguna dikkat çeken Öngören, “Biri iyilestiren, kentleri gelistiren dönüsüm. Bir digeri kültür ve tarihi koruma. Digeri ise deprem riskini ortadan kaldirmaya yönelik. Bu nedenle hiç beklenmeden bu kanun uygulanmali. Ancak uygulama esnasinda sorunlar da düzeltilmeli” diyor.
‘Çok can yakar’
Kocaeli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekani Ilker Çolak ise, sunlari söylüyor: “Afet Riski Yasasi ile zaten binada veya bölgede mülk sahipleri 2/3 oraninda kendi aralarinda anlastiginda, kalan malikler (1/3) magdur edilebiliyor. Yasa, ‘ya 2/3 ile anlasin ya da anlasamazsaniz hepinizi disari atip, mülkü kamulastiririm, paranizi da bes yilda alirsiniz’ diyor. ‘Mal canin yongasidir’ diyen bir toplumda, deprem sebebiyle can güvenliginin saglanacagi gerekçesiyle mülkiyet hakkina yapilacak ölçüsüz müdahaleler çok can da yakabilir.”
