Bugün, 19 Mayıs 2024 Pazar
Sakin ha “Bunda ne var canim?” demeyin! AK Partili Ali Ihsan Yavuz’un Istanbul seçiminin iptali sürecinde sarf ettigi ifadelerle cevap verelim: “Hiçbir sey olmasa bile kesin bir seyler” vardir.
Anadolu Ajansi (AA) 10.02.2021 tarihinde Istanbul'da “bayan ve aileye uygun” ilaniyla kiraci arayan ev sahibine 5 bin, emlakçisina ise 3 bin lira ceza kesildigini yazdi. Cezanin nedeninin cinsiyet temelli ayrimcilik oldugu belirtildi.
Habertürk Muhabiri Gizem Türemen’in uyarisiyla habere vakif oldum. Hatta bu konuda televizyon için minik bir söylesi de yaptik. Tabii her sey küçük bir söylesiye sigmiyor maalesef.
Herkesin kafasinda su sorular vardi: “Simdi bu nereden çikti? Ev benim degil mi? Ben evimi istedigim kisiye veririm! Kim ne karisir?”
Ancak 2016 yilinda çikarilan 6701 sayili “Türkiye Insan Haklari ve Esitlik Kurumu Kanunu” hiç de öyle demiyor.
Kanun 3/2'nci maddesi cinsiyet, irk, renk, dil, din, inanç, mezhep, felsefi ve siyasi görüs, etnik köken, servet, dogum, medeni hâl, saglik durumu, engellilik ve yas temellerine dayali ayrimciligi açikça yasakliyor.
Yasa bu maksatla bir de kurum öngörmüs. Ismi “Türkiye Insan Haklari ve Esitlik Kurumu (TIHEK)” .
Yasa’nin 11. Maddesi ise ayrimcilik yasaginin ihlali halinde kurula idari yaptirim karari uygulama yetkisi vermis. Yetki bir yana, kurula bu alani denetleme ve tedbir alma görevini de yüklemis.
ITIRAZLA YARGIYA TASINABILIR
Habere konu ev sahibine ve emlakçiya verilen toplamda 8 bin lira ceza bu yetkiden kaynaklaniyor. Ha, bu idari para cezasi kesin bir karar degil; itiraz edip yargiya tasimak mümkün. Malumunuz Anayasa geregi idarenin her türlü eylem ve islemi yargi denetimine tabidir.
Yasa, haberde görüldügü gibi sirf “cinsiyet” temelli ayrimciligi yasaklamiyor. “Yas”, “servet”, “medeni hal” gibi kistaslari da ayrimcilik olarak ön görüyor. Bu durumda “bayana uygun” seklindeki cinsiyet ayrimi yaninda, “gençlere uygun”, “zengine uygun” veya “bekâra uygun” gibi kriterler de “ayrimcilik” olarak sayilacaktir.
Bu husus görünüste absürd ve özgürlük alanina müdahale gibi algilansa da gerekçelerine baktigimizda hiç de öyle görülmeyecektir.
Dogrudur, ev sahibi evini önceden bekâr erkeklere kiraladiginda birçok sorun yasamis olabilir. Bu gerekçeyle bundan böyle bekâr erkeklere ev vermek zorunda degildir. Çünkü böyle bir zorlama kisinin özgürlük alanina müdahale etmek demektir. Zaten yasa da ille de bekâra ev vereceksin demiyor. Habere konu olayda muhatap ev sahibi, daha önce dairesini bekâr erkeklere kiraladiginda çok sorun yasadigini, bu sebeple bekârlara kiralamak istemedigini belirtmis. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus bu niyetin dis âleme yansitilmamasidir. Yani yasa, ev sahibinin niyetini önceden açiklamak suretiyle geneli zan altina alan ayrimci bir ön yargiyi yasakliyor.
Söyle düsünelim, sevmediginiz bir kisiye kendi kendinize hakaret ve hata küfür ettiginizde bunu yasaklayan bir hüküm var midir? Tabii ki yoktur. Ancak bunu dis âleme açikladiginizda “hakaret suçu”nu islemis olursunuz.
Yasa ayni zamanda ayrimciligi “dogrudan” ve “dolayli” olarak tanimlayip her ikisini de yasakliyor. Dolayli ayrimciligi da görünüste ayrimci olmayan ve karsi tarafi dezavantajli duruma düsüren her türlü eylem ve islem olarak tanimliyor. Ilanda “aileye uygun” dedigi gibi.
TIHEK verdigi kararda bu avantaj durumuna da yer vermis. “Bekâr erkege uygun degil” denildiginde “bekâr kadina uygun” çikariminin bir tarafi dezavantajli duruma düsürdügünü belirtmis.
ISTE BU ÖNYARGIDIR!
Peki, emlakçinin bunda ne suçu var? Malumunuz habere konu olayda hem ev sahibine hem de emlakçiya idari para cezasi verilmis.
Yasanin mad.4/1(b) fikrasi “Ayrimcilik talimati verme ve bu talimatlari uygulama” seklinde bir ifade ile ev sahibini “talimat veren”, emlakçiyi ise “talimati uygulayan” kisi olarak öngörüyor. Bu yüzden emlakçiya da ceza kesilmis.
Tabii söz konusu düzenlemeyi sirf ev sahibi ve emlakçilar için düsünmeyelim. Yasanin 6’nci maddesi “Istihdam ve serbest meslek” basligi altinda her türlü isçi/isveren iliskisinde de ayrimciligi yasaklamis.
Ne yani, bir isveren “bayan eleman araniyor” ilani veremeyecek mi? Yasa bunu da düzenlemis. 7’nci maddede “zorunlu mesleki gerekliliklerin varligi hâlinde amaca uygun ve orantili” ve “sadece belli bir cinsiyetin istihdamini zorunlu kilan durumlar” diyerek bunun istisnasini ayrica belirtmis. Somutlastirmak gerekirse erkek hamamlarindaki “tellak”in erkek olmasi gibi. Bu yüzden de kadinlar hamaminda çalisan bayanlara “natir” denilmistir.
Yasa, cinsiyet bir yana isverenin kisinin istihdam basvurusunu gebelik, annelik ve çocuk bakimi gerekçeleriyle reddetmesini dahi yasaklamis.
“Aile Salonu”, “Aile Çay Bahçesi” tabelalarina gelince bunlarin da ayrimcilik oldugunu degerlendiriyorum.
Söyle bir örnek verelim: yerine ve cografyasina bakmaksizin bu türden yerlere bir kadin ve bir erkek birlikte sorgusuz sualsiz girerler. Bunlarin evli olup olmadigi önemli degildir. Biraz daha ileri gidelim kadin erkegin metresi de olabilir. Ancak bir erkek tek basina bunlardan birine girmeye tesebbüs etmesin, aninda geri çevrilir. Iste bu ön yargidir. Ayrimciligin kaynagi ise böyle bir ön yargi sonucunda kisilere belirli olumsuz vasiflarin yüklenmesidir.
Bu durum “Aile Pansiyonu”, “Aile Moteli” tabelalari için de geçerlidir. Dolayisiyla olayin aile bütünlügünü, huzuru ve güveni saglamak gibi bir takim soyut kavramlarla hiç bir alakasi yoktur.
Medeni bir dünya için bu türden anlamsiz isaretleri ortadan kaldirmak ve bunu saglayacak düzenlemelere de sahip çikmak zorundayiz diye düsünüyorum.
Son mesaji da sosyetik gece kulübü isletmecilerine verelim.
Hani Anadolu’nun saf ve merakli gençlerini “damsiz girilmez” diye geri çeviriyorsunuz ya! Bence virüs bittiginde ve tekrardan faaliyete basladiginizda bu kararinizi bir kez daha gözden geçirin derim. Zira birilerinin zoruna gider de sikâyet ederse, yasa o “dam” i basiniza geçirebilir. kaynak oda tv
