Gaziemir’deki eski kursun fabrikasinin arazisi zehrini kusmaya devam ediyor. Radikal’in ortaya çikardigi skandalin üzerinden tam 4 ay geçti. Bakanlik, çareyi zehirli ve radyoaktif içeren maddelerin üzerine toprak atmakta buldu. Ancak bu kez zehir baska noktalardan çikip yeralti sularina ve dereye karismaya basladi. Bölgedeki dere önce Melez Çayi’na, oradan da Izmir Körfezi’ne karisiyor. Radikal, zehirlenen bölgede akan suyu Çevre Bakanligi’na akredite bir laboratuvara analiz ettirdi. Sonuçlari degerlendiren Ege Üniversitesi Halk Sagligi Ana Bilim Dali Baskani ve Çevre Için Hekimler Dernegi Baskani Prof. Dr. Ali Osman Karababa, içerdigi agir metaller nedeniyle kansere kadar birçok hastalik riski tasiyan suyun insan sagligini tehdit ettigini söyledi.
Gaziemir’de 1940’li yillarda kurulan Aslan Avci Kursun Fabrikasi, zehirli atiklarini yillarca araziye gömdü. Atiklarda 2007’de radyoaktivite içeren maddeler de tespit edildi. Ancak bu atiklar da 70 dönümlük araziye gömülmüstü. Kursun fabrikasi baska bir yere tasinirken geride zehri kaldi. Radikal, Aralik 2012’de yaptigi haberlerle tehlikenin boyutlarini anlatti. Inceleme yapan TAEK, atiklarin gömülü oldugu noktalarin çevre sagligi açisindan riskli oldugunu ve arazinin disinda tehlike olmadigini savundu. Çevre ve Sehircilik Bakani Erdogan Bayraktar da gömülü atiklarin üzerine 10 bin 200 ton toprak atildigini açikladi.
4 ay sonra ayni yerde
Radikal olarak 29 Mart’ta yine Gaziemir’deki kursun fabrikasinin arazisindeydik. Arazinin yerlesim yerleriyle sinir olan tüm çevresine çit çekilmisti. Radyasyon uyarisi olmasa da, “Girilmez, yasak” yazan uyari levhalari asilmisti. Toprak atilan alanda bir noktada radyasyon ölçüm cihazi, arazinin ortasinda bir de güvenlik kulübesi vardi. Ancak kulübede güvenlik görevlisi yoktu.
Arazinin etrafini dolasirken açik bir nokta bularak içeriye girdim. Atiklarin gömülü oldugu noktalarin çogunun üzerine yeni topraklar atilmisti. 4 ay önce topragin içindeki zehri kusan noktalari kapatilmisti. Ancak bu kez baska noktalarda toprak için için yaniyordu. Çikan duman insanin genzini yakiyordu. Topragin altindan da islah edilmis bölgedeki dereye dogru su siziyordu. Dereye kadar suyu takip ettim. Bir siseye de sizan sudan örnek aldim.
Yerlesim yeri ile sinir olan bölgede tellerin altindan araziye girerken, dere ile sinir olan kisminda ise tel örgüler yoktu. Yani tel örgülü tedbir kare biçimindeki arazinin sadece üç tarafina uygulanmisti. Bölgede yasayan Erhan Yilmaz, haberlerin ardindan arazide birkaç gün boyunca is makinelerinin çalistigini, çit çekildigini ve güvenlik kulübesi kuruldugunu anlatti. Ancak Yilmaz güvenlik görevlisinin bir ay sonra ortalarda görünmedigini de belirtti.
‘Yeralti suyu daha vahim’
Izmir Çevre Mühendisleri Odasi Baskani Halil Inay Kinay “Görüntüler sizinti suyu problemi oldugunu gösteriyor” diyerek tehlikeye söyle dikkat çekti: “Fotograflar Gaziemir’deki sorunu belgeliyor. Analiz sonuçlarina göre ortada agir metal kirliligi var. Su numuneleri alinmali, yüzeysel ve yeralti sulari incelenmeli. Yapilmis bir çalisma yok. Yüzey sularinda bile bu sikinti varsa, yeralti sularindaki tehlike çok daha büyüktür.”
‘Yagmur, atiklari yikayarak dereye tasiyor’
Prof. Dr. Ali Osman Karababa, yüzey suyunun analiz sonuçlarini söyle degerlendirdi:
“Fabrika alanindan alinan görüntüler yagmur sularinin alandaki atiklari yikayarak fabrikanin önünde akan dereye tasidigini göstermekte. Derenin Melez Çayi’na katildigi ve buradan da kirliligin Izmir Körfezi’ne aktigi bilinmekte. Örnek su analiz sonuçlari yüzeysel su kriterleriyle karsilastirildiginda 4. sinif kalitede bir sudan bile çok kirli görünüyor. Bu kirlilik ciddi saglik sorunlari yaratmaya neden olabilecek nitelikte.”
Karababa, agir metallerin zararlarini ise söyle siraladi: Kursun: Hedefi öncelikle sinir sistemi, parmaklar, el ve ayak bileklerinde güçsüzlük, kan yapim sürecinin bozulmasi sonucu kansizlik, hipertansiyon, hafiza problemleri, beyin ve böbrekte zarar, sperm yapiminda azalma, gebelikte bebegin beyin gelisimine zarar. Kadmiyum: Solunum zorlugu, böbreklerde islev zorlugu, karaciger hasari, kemik zayiflamasi, olasi kanser yapicilar.. Çinko: Deri ve solunum hastaliklari, tüm organlarda kanser... Demir: Karaciger ve böbrekte islev bozuklugu, kanser...
Limitlerin üzerinde metaller
Gaziemir’deki araziden aldigim numune suyu analiz için akredite bir laboratuvara gönderdim. Analiz sonuçlarina göre, sizan sudaki agir metaller kabul edilebilir seviyenin çok üzerindeydi.
Özellikle kursun, demir, çinko ve kadmiyum kabul edilebilir seviyelerin çok üzerindeydi. Sonuçlara göre, demir orani anlik numune alimlarinda sinir deger litrede 3.6 miligram iken 91.8 çikti. Ayni sekilde çinkonun siniri 6 iken 10.4, kursunun ise 2.4 iken 5, kadmiyum 0.25 iken 0.6 miligram çikti.
Serkan Ocak/Radikal