Bugün, 14 Ekim 2025 Salı
Maria Callas
Klasik müzik yorumculari hiçbir dönemde bu kadar güzel ve yakisikli olmamislardi! Çok eskilere gitmeden, geçen yüzyilin ilk yarisinin önemli klasik müzik yorumcularini gözünüzün önüne getirin. ‘Film yildizi bakisli’, ‘ipince vücutlu’, ‘dekolte kiyafetli’ kaç yorumcu akliniza geliyor? Elizabeth Schwarzkopf, Van Cliburn, Franco Corelli ve zorlarsaniz belki birkaç kisi daha sayabilirsiniz.
Ne degisti de, kafamizi artik nereye çevirsek güzeller güzeli ve yakisikli mi yakisikli klasik müzik yorumculari görür olduk? ‘Talep’ sözcügüyle açiklanabilir mi? Peki, geçen yüzyilin basinda yasayanlar neden klasik müzik sanatçilarindan üstün yorum gücünün yaninda seksilik, ince vücut talep etmiyorlardi da bugün bu kistaslar önemli hale geldi? Yoksa, eskiden üzerinde öncelikli durulmayan bu unsurlarin artik yasamsal önem kazandigini bize birileri ‘dikte ettirmeye mi çalisiyor’?
Yanitlanmasi kolay olmayan bu sorulari bize tekrar sorduran, geçen yüzyilin ikinci yarisinin ‘güzel’ sopranolarindan Kiri Te Kanawa. The Independent’a demeç veren simdilerin emekli sanatçisi Te Kanawa günümüzün kadin opera solistlerinin ‘sahnede çekici görünme ugruna’ kilo almaktan kaçinmalarindan yana hayli dertli. “Iyi söyleyebilmek için kilonuza dikkat etmelisiniz” diyen sanatçinin ‘dikkat etmek’ten kastettigi belli: “Az yemeye gayret etmemeli, çekici ve fit olacagim diye yorumculuk gücünüzden ödün vermemelisiniz” diyor Te Kanawa ve ekliyor: “Ben sahnede söylemek için yerdim.”
‘Sancilarin kiloyla imtihani’nin geçmis yüzyildaki en bilinen örnegi Maria Callas’tir. Efsane soprano, yasadigi saglik problemlerinden kurtulmak için 1954’te 91 kilodan 55 kiloya inmis ve sef Nicola Rescigno’nun gözünde ‘sahnelerin en güzel kadinina’ dönüsmüstü. Callas’tan yillar sonra asiri kilolariyla gündeme gelen diger opera sanatçisi ise 2004’te soprano Deborah Voigt olmustu. Obez olan Voigt, rejisörün giymesini sart kostugu küçük siyah elbiseye giremeyince rolü kaybetmis, o hirsla operasyon geçirip 45 kilo kaybetmisti!
Asiri kilo, opera sanatçisi olsun ya da olmasin, her insan için ciddi sorun. Te Kanawa’nin dert yandigi, kadin operacilar arasinda ‘manken bedenine sahip olmak isteyenlerin’ tehlikeli biçimde artmasi. Sözlerinden, kadin operacilarin hafif balik etli olanini makbul gördügü anlasiliyor. Üflesen uçacak degil, bastigi yerden ses getirecek kaliba sahip olmasi lazim ki kadin operacinin, sahnede nefesi kesilmesin, volümünü salonun ücra köselerine dek tasiyabilsin. Ama Angela Gheorghiu, Anna Netrebko, Natalie Dessay gibi günümüz süper yildizlarini kendine örnek alan operaci gençler onunla ayni fikirde degil.
‘Güzellesme’ rüzgârlari opera disinda da güçlü esiyor. Bir de örnegin, ‘genç-güzel-yetenekli kadin kemancilar’ sinifi var. Angelina Jolie’vari dolgun dudaklariyla Nicola Benedetti bu grubun en yeni üyelerinden. Ülkemizde de hayran kitlesine sahip bu isimler arasinda, Anne-Sophie Mutter’in ardillari olarak sayabilecegimiz Janine Jansen, Julia Fischer, Baiba Skride, Lisa Batiashvili basi çekiyor. Erkek tarafinda da ‘mutenalasma’ gözden kaçmiyor. David Fray, Leonard Elschenbroich özellikle kadinlarin nefesini kesiyor. Yarin sabah kalktigimizda, bu isimlere kim bilir kimlerin eklendigini görecegiz!
Klasik müzikte ‘fiziki güzelligin’ ‘üstün yorumculuk’ kadar öne çikartilmasinin bassorumlusu olarak uluslararasi menajerler, PR’cilar ve kayit firmalarini göstermek mümkün. Bu tüccar zihniyetlilerin günahlarinin basinda, klasik müzigin genis kesimlerce ‘tüketilmesini’ saglamak hirsiyla, ‘mazruftan çok zarfa yatirim yapma’ anlayisi geliyor. ‘Sekil’den çok ‘anlam’ ile ilgilenen has klasik müziksever için yorumcunun dudagi, göz rengi, yirtmaci belirleyici degildir. Ama günümüzün, yorumcuyu ‘araci’ olmaktan çikarip ‘sov öznesi’ haline getiren PR’ci anlayisi, genis kitleleri klasik müzik dünyasina katabilme, pastayi büyütme ve bu yolla kazancini maksimize edebilme hirsi ugruna, müzisyenleri ‘güzellestirmek’ ugrasindan vazgeçmeyecek gibi duruyor.
serhat benli/radikal
