Özellikle insaat sektöründeki yalitimlarda kullanilan asbest, ölümcül hastaliklara neden oluyor. Toplu yikimlarin tören esliginde yapildigi bu günlerde, uzmanlar asbestli binalarin yikiminda özel prosedür uygulanmasi gerektigine dikkat çekiyor.
Asbest, isiya, asinmaya ve kimyasal maddelere dayanikli lifli yapida bir mineral. Yalitim için kullanilan bu maddeye böyle olumlu anlamlar yüklenmesine bakmayin siz. Çünkü asbestin zararlari öldürücü.
Üç binden fazla kullanim alani bulunan asbest, sanayi, insaat, otomobil, gemi gibi çok çesitli alanlara sizmis durumda. Halk arasinda “Ak Toprak” ya da “Çorak Toprak” olarak da biliniyor. Su anda dünyanin 55 ülkesinde kullanimi ve üretimi yasak. Türkiye’de ise ancak 2011 yilindan sonra yasaklanabildi. Buna ragmen Türkiye’de her yil 500 kisi asbeste bagli olarak saglik sorunlari yasiyor. Akciger kanseri, akciger ve karin kasi kanseri gibi ölümcül hastaliklara da yol açan asbestin yarattigi etkiler ise 20 ila 40 yil arasinda anlasilabildiginden, asbeste bagli hastaliklarla mücadele etmek de bir hayli zor.
Türkiye’deki binalarin hemen hemen hepsinde kullanilan asbest, sadece içinde yasanirken degil binalar yikilirken de tehdit olusturuyor. Istanbul Teknik Üniversitesi Insaat Mühendisligi Ögretim Görevlisi Doç. Dr. Emre Gürcanli, binalar yikilirken özel prosedür uygulanmasi gerektigine isaret ederek, kentsel yikim projelerinde yasanan baska bir tehlikeye de dikkat çekiyor.
YIKIM YÖNETMELIGI YOK
Emre Gürcanli, asbestli binalari yikmadan önce asbestli maddelerin sökümünün gerçeklesmesi gerektigini söylüyor. Hollanda’dan örnek vererek, asbestli binalarin yikimi sirasinda çevrede yasayan insanlarin 1 ay süreyle yikim alanindan uzaklastirildigini anlatiyor. Gürcanli, sadece yikim isleminde degil asbestli maddenin yasam alanlarindan uzaklastirilmasi ve depolanmasi için de ayri bir prosedür gerektigini aktararak, “Ülkemizde ne bir yikim yönetmeligi, ne de asbest prosedürü var. Bugüne kadar birçok ev yikildi, fakat bunlarin hiç birinde gerekli önlemler alinmadi” diyor.
DÜNYADAKI DURUM
Dünya Saglik Örgütünün 2006 verilerine göre dünyada her sene 125 bin insan asbeste maruz kaliyor. En az 90 bin kisi asbeste bagli kanserlerden hayatini kaybediyor.
* Asbest nedeniyle her yil Ingiltere’de 3 bin 500, Amerika’da ise 10 bin kisi hayatini kaybediyor.
* Isveç’te 30 yil önce asbestin kullanimi yasaklanmis olmasina ragmen, asbestten kaynaklanan ölümler normal is kazalarindaki ölümlerin üç misli oraninda.
* Avrupa Sendikalar Enstitüsünün arastirmasina göre, 2030 yilina kadar yalnizca Bati Avrupa’da asbeste bagli kanserlerin yol açacagi ölüm sayisi 500 bine ulasacak.
PEKI YA TÜRKIYE?
Türkiye, asbest madeni açisindan zengin bir ülke. Sadece sehirlerde degil, Orta ve Güney Anadolu’nun pek çok köyünde asbest kullanimi yaygin. Senelerdir asbest, “Beyaz toprak” adi altinda badana, siva malzemesi, çati yalitim malzemesi olarak kullanildi ve liflerinin solunmasi sonucunda bazi bölgelerde kitlesel ölümler yasandi. Asbest ayni zamanda gemilerde de kullanilan bir madde. 15 yasin üzerindeki gemilerin çok büyük bir çogunlugu asbestli. Türkiye asbestli gemi sökümü yapan tek Avrupa ülkesi. Dünyada sadece 5 ülke asbestli gemi sökümü gerçeklestiriyor. Türkiye disinda ki diger ülkeler ise; Hindistan, Banglades, Pakistan ve Çin.
SELIKOFF ILE YASAKLANDI
Asbeste karsi mücadele eskilere dayaniyor. Amerikali Dr. Irwing Selikoff, 1964’te asbestin insan sagligina zararli oldugunu kanitladi. Asbest kullanan sirketler, Selikoff ve arastirmasini degersizlestirmek için bir kampanya yürüttü. Arastirmasinin eksik hatta hatali oldugu iddia edildi. Hekim olmadigi bile öne sürüldü. Ama mücadelesine devam eden Selikoff’un sayesinde asbestin kullanimi yasaklandi.
ASBESTTEN VAZGEÇILMELI
Acibadem Üniversitesi Halk Sagligi Ana Bilim Dali Ögretim Üyesi Doç. Dr. Nadi Bakirci, asbest ince bir toz oldugu için saatlerce havada kalabilecegini ve tozun da akcigerlere bu yolla girdigini söylüyor. Toz ile temas kesilse bile, etkisinin yillar sonra görülebildigini belirten Bakirci, bu hastaligin sanayi ve madenlerde çalisan isçilerde daha çok görüldügünü ifade ediyor. Sanayi bölgesinde çalisan isçilerin korunmasi için, özel is güvenligi önlemlerinin alinmasi gerektigini söyleyen Bakirci, “Ama hastaliktan korunmanin en etkili yolu, asbesti kullanmamaktir” diyor. (Istanbul/EVRENSEL)
