TBMM'ye sunulan Istanbul'un deprem raporunda olasi 7,5 büyüklügündeki depremde, 48 bin binanin agir ve çok agir hasar almasi, 150 bine yakin binanin orta hasar almasi bekleniyor. Raporda; 17 ilçenin tsunami tehlikesine de dikkat çekiliyor.
Istanbul Büyüksehir Belediyesi (IBB) Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel Iyilestirme Daire Baskan Tayfun Kahraman ile Avcilar ve Esenler ilçelerinden bir heyetle TBMM Deprem Arastirma Komisyonu'na Istanbul'un deprem raporunu sundu.
Raporda, Istanbul'da 1999 Marmara depreminden önce yapilmis olan 790 bin binadan 194 bininin risk barindirdigi ve olasi 7.5 büyüklügündeki depremde bu binalarin orta ve üstü hasar almalari beklendigi kaydedildi. Kiyi seridinde bulunan 17 ilçenin de tsunamiden etkilenmesi bekleniyor.
"53 BIN KISI ÖLEBILIR"
IBB Deprem Bilim Kurulu üyesi Jeofizik Mühendisi Prof. Dr. Haluk Eyidogan, raporu degerlendirerek, "7.5 büyüklügünde bir deprem eger Istanbul kiyilarina yakin bir noktada olursa ne olur? 15 bine yakin vatandasimizin can kaybindan bahsediyoruz, 8 bin agir yarali, 39 bin hastanede tedavi. Eger bu olasiliksal modele göre olursa; o zaman can kaybi 53 bine çikiyor, agir yarali 31 bin, hastanede tedavi 139 bine çikiyor. Çesitli yöntemler var deprem tehlikesinin hesaplanmasiyla ilgili bir istatistiksel model kuruluyor. Olasiliksal modele göre örnegin 50 yilda yüzde 10 asilma olasiligi göre bir deprem olursa yani 475 yil periyodla bir deprem olursa o zaman kayiplarimiz 53 bine çikiyor. Ona 7 ve daha büyük siddette deprem diyoruz" dedi.
Haluk Eyidogan
"Ne zaman olacagini bilmiyoruz ama Istanbul ve çevresini etkileyecek olasi bir deprem önümüzdeki 25 yilda 7 ve daha büyük bir deprem olma olasiligi yüzde 60 diyoruz" diyen Eyidogan, "Ona göre hesaplamalar yapiyoruz. Eger 7.5 siddetinde bir depreme göre yapiyorsak ve su noktada olacak diyorsak o zaman 15 bin can kaybimiz var, agir yarali 8 bin, 39 binde hastanede tedavi var. Bina kayiplari ne olacak? Eger 7.5 büyüklügünde bir modele göre hesaplarsak 14 bin binada yikim ve agir hasar var, agir hasar 35 bin, orta hasar 146 bin. Bunlari bir araya getirdigimizde 194 bin bina bir anda kullanilamaz hale geliyor çünkü orta hasarlilari da kullanamiyorsunuz. Eger bunu olasiliksal modele göre yaparsak o zaman çok agir hasar ve yikik 57 bin oluyor. Yani 3.5-4 misline yakin bir artis var olasiliksal modelde. Ister 7.5 siddetine göre konusalim ister olasiliksal modele göre konusalim çok ciddi kayiplarla karsi karsiyayiz. Bunlar simdi tekrar revize ediliyor. Bu hesaplar tek tek bina bazinda degil. Biz 2000 yilinda önce yapilmis 1 milyon 116 bin binanin eldeki verilere göre kayiplari bu" diye konustu.
Eyidogan, zemin sivilasmasina dikkat çekerek sahil seridi ile Büyükçekmece ile Küçükçekmece havzasinin heyelan bölgesi oldugunu belirtti. Eyidogan, "Acil sinyal veriyor dedigimiz Istanbul'un eski yerlesimleri ve göç nedeniyle denetimsiz yapilmis, mühendislik hizmeti almamis yapilar. Gecekondular, daha sonra çok katli apartmanlara dönüsenler, bunlar her ilçede var. Büyük bir depreme yakin olmak büyük bir dezavantajdir ama uzak oldugu zamanda çok kötü bir binada yikim oluyor. Bunun en son örnegini Izmir'de gördük. Deprem 7 büyüklügünde Sisam'da oldu, 70 kilometre uzakta zemin sorunlari ve bina sorunlari nedeniyle 500 tane binada agir ve orta hasar var Bayrakli ve çevresinde. Demek ki bir kentte deprem tehlike ve riskleri hesaplanirken uzaklik önemli ama yapinin durumu ve zeminde önemli. Ama depreme yakinligi itibariyle Silivri, Büyükçekmece, Küçükçekmece, Bakirköy, Zeytinburnu, Fatih, böyle gidiyor. Anadolu Yakasi'nda da Maltepe, Kadiköy'ün sahilleri, Kartal, Tuzla, buralardaki zemin durumlarina ve bina yapi özelliklerine göre hasar daha az veya daha çok olabiliyor. Sahillere yakin olan ilçelerimizde fazla kayiplar ortaya çikabiliyor. Mesela Bayrampasa, Güngören sahil yakin degil ama yapi stokuna bagli olarak sorunlar çikiyor. O nedenle çok karmasik durumla karsi karsiyayiz. Buralara kesinlikle yapi yapilmasin denen çogu da sahil kesiminde Avrupa Yakasi'ndaki zeminler toplasaniz yüzde 15'tir en kötü zemin. Çok büyük bir rakam degil, ama nüfus ve yapilasma yogunlugu oralarda fazla olmus. Büyükçekmece ve Küçükçekmece göl havzasi Sazlidere Barajina kadar uzanan o havzada, Anadolu Yakasi'nda sahillerde çok ciddi zemin sorunlari var, sivilasma sorunlari var" ifadelerini kullandi.
Tsunami beklentiyle ilgili de konusan Eyidogan, "Ayrica tsunami sorunlari var. Son yapilan Ortadogu Teknik Üniversitesi'nin tsunami analizine göre 10 metreye, 12 metreye varan tsunami yükseklikleriyle karsilasiyoruz. Yapilan hesaplar bunu gösteriyor. Hem deprem nedeniyle, hem de depremin tetikledigi heyelanlar nedeniyle, deniz içindeki heyelanlar nedeniyle. Bu heyelanlar da tsunamiye ek yapiyor" diye konustu.
IBB Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel Iyilestirme Daire Baskan Tayfun Kahraman ise, "Tamamen hasar tahmin çalismalari üzerinden yapiyoruz. Bizden önceki dönemde de Bogaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ile birlikte gerçeklestirilmis olan çalismalarda bizler Istanbul'da kaç binanin olasi deprem senaryosuna göre zararlar görebilecegini biliyoruz. Istanbul'da 48 bin binanin agir ve çok agir hasar almasi, 150 bine yakin binanin orta hasar almasi bekleniyor. Yani Istanbul'da olasi bir depremden sonra 200 bin binanin kullanilamaz hale gelecegini bunlarin bir kisminin çökebilecegini biliyoruz. Bu tabi ki Istanbul'da 3 milyon insani ilgilendiren bir mesele ve çok büyük bir mesele. 3 milyon insan demek Istanbul nüfusunun neredeyse 5'te biri demek. Simdi böyle nüfusu etkileyen bir olayla beraber bizim IBB olarak yapmamiz gereken sey bu alanlari önceliklendirmek. En yüksek risk hangi alanlarda, en yüksek riski barindan binalar hangileri? Bunlari tespit etmek ve ilk olarak bunlardan baslayarak müdahale haritalarini belirlemek. Su anda geldigimiz noktada bu müdahale haritalari belirlendi, alan seçimleri yapildi. Bu alanlar içerisinde de en riskli binalari su anda belirliyoruz. Arkadaslarimiz su anda saha çalisiyorlar. Tek tek binalara giderek, binalarin deprem kabiliyetlerini test ediyorlar. Buna göre de bir yol haritasi hazirlayarak bu binalarin hem devlet destegiyle, hem IBB ile, hem de vatandaslarin kendi öz kaynaklariyla birlikte dönüsümleri nasil saglayacaklariyla ilgili bir rota hazirliyoruz. Özellikle fayin kirilmasi beklenen noktasina da en yakin bölgemi olan Fatih ilçemizden baslayarak Silivri ilçemize kadar kiyi bölgesi Istanbul'un en riskli alanlarini olusturuyor. Su anda bu bölgelere özellikle konsantre oluyoruz. Gerçekten de en büyük riskin Istanbul'daki en fazla 1999 depreminde de önce yapilmis binalarin da bulundugu alanlar bunlar. Istanbul'da 790 bin bina var 1999'dan önce yapilan, bu binalarin 200 bin tanesinin biz depremde hasar almasini bekliyoruz. Önceligimiz bunlara müdahale etmek" dedi.
Tayfun Kahraman
Kahraman, deprem durumda acil müdahale yollari konusunda yaptiklari çalismalarla ilgili de, "Bizim ilk önceliklendirdigimiz aksimiz yani acil müdahale yolumuz E-5 Karayolu aksimiz. Bu anlamda E-5 aksimiz üzerindeki tüm sanat yapilari dedigimiz köprüler, viyadükler su anda deprem davranislari açisinda inceleniyor. Bunlarin depremde olasi bir hasar alip almayacaklarina iliskin incelemeler yapiliyor. Bunlarin bir hasar alma durumu varsa müdahaleler gerçeklestiriliyor. Bu anlamda E-5 güzergahinda bir sorun yasanacagini düsünmüyoruz. Fakat sahil yollarinin olasi bir tsunami ile kapanmasini bekliyoruz. Bu yollarin acil durumda çok da kullanilir tutmamizin çok da bir anlami yok çünkü gerçekten bir tsunami etkisiyle bu yollar kullanilamaz hale gelebilirler. Tsunami etkisini giderecek önlemleri de bir yandan konusuyoruz" dedi.
IBB'nin deprem raporunun hazirlayan ekipte yer alan Sehir Planlama uzmani Erhan Demirdizen ise, "Acil toplanma alanlari, geçici barinma alanlari agir hasarli ve yikima ugramis olan depremzedelerin, afetzedelerin belirli bir süreyle iskan edildikleri alanlar. Kent içerisinden olmasi gerekiyor. Belirli alt yapilardan, kanalizasyondan içme suyundan yararlanacak olmasi gerekiyor. Aslinda belediyelerin dogrudan dogruya imar plani yetkileri içerisinden çözmeleri gereken konular. Fakat bu konularla mevzuat arasinda irtibat yok, kurulmamis geçmisten beri. Burada bir kötü niyet oldugundan degil, bir sekilde öyle bir ihtiyaç duyulmamis bugüne kadar böyle gelmis. Biz diyoruz ki bunlari belediyenin imar yetkilerinin içerisine de dahil edelim ki belediyeler bu alanlari imar planlarinda güvence altina alsinlar, buralarda yanlis yapilasmalari mümkün oldugunda engelleyelim. Depremler halinde bizim en ihtiyacimiz olan alanlardan birisi tahliye yollari. Bunlar belli ama yollarin üzerinde bir deprem halinde ihtiyacimiz olan yol hacmini bulamiyoruz. Neden? Oralardaki ilçe belediyeleri veya farkli idareler çesitli yöntemlerle kullanima açmislar veya otoparka dönüstürmüsler. Buralarin tahliye yolu olarak bu niteligini korumasi lazim olasi bir deprem anina kadar. Bunlarinda belediyenin imar yetkileri içerisine dahil edilmeleri lazim. Bunlara yönelik hazirladigimiz çok ayrintili bir rapor var" degerlendirmesinde bulundu.