Kara Kita`da kara emirlikler

Kara Kita’da kara emirlikler

Kenya’da bir alisveris merkezine yapilan saldiriyla beraber, Kara Kita’daki El Kaide varligi yeniden Batili ülkelerin gündemine girdi. Yerel müttefikleriyle kita boyunca elini güçlendiren örgütün her hamlesinin arkasinda, ABD ve Fransa’nin müdahaleleri bulunuyor.

Afrika’da El Kaide’nin varligi bir kez daha Kenya’nin baskenti Nairobi’deki alisveris merkezi saldirisiyla gündeme geldi. 67 kisinin yasamini yitirdigi bu kanli saldiriyi düzenleyen Es Sebab adli Somali merkezli örgüt, 2011 yilinin Subat ayinda El Kaide’nin lideri Eyman el Zevahiri’ye biat ettigini açiklamisti. El Kaide baglantili örgütler veya müttefikleri dogudaki Afrika boynuzundan batida Moritanya’ya, güneyde Nijerya’ya kadar yayilmis durumda. Özellikle Atlas Okyanusu’ndan Kizildeniz’e uzanan Orta Afrika’daki Sahil adli bölge, El Kaide’nin yeni gözde merkezi konumunda. Senegal, Moritanya, Burkina Faso, Mali, Nijer, Çad, Sudan ve Eritre’ye uzanan bu bölgede, yüzyillardir devam eden sömürgeciligin mirasi istikrarsiz rejimler, örgütün yoksul Müslüman nüfus içinde hizla yayilmasinin önüne geçemiyor. Birçok uzmana göre, El Kaide’nin yeni ve en gözde hedefi Fransa destekli Mali müdahalesinin de içinde yeralan Nijer... Cezayir ve Libya ile muallak sinirlara sahip, güney komsusu Nijer’de El Kaide’nin müttefiki Boko Haram’in yükseldigi ülkenin batisinda da Mali bulunuyor. Örgüt su siralar Libya’dan akan silah ve Mali’den gelen militanlarla güçlenen “Kanla Imza Atanlar” adli örgüte ev sahipligi yapiyor. Örgütün basinda Islami Magrip’teki El Kaide’den ayrilan ancak bu örgütle iliskilerini sürdüren Cezayir asilli Muhtar Belmuhtar bulunuyor.

Müttefikler ve subeler
El Kaide’nin kitadaki gücünü artirmasi eski merkeziyetçi yapisini bir kenara birakarak, yerel radikal Islamci gruplarla isbirligini artirmasiyla mümkün hale geldi. Özellikle Tunus’taki Ensar es Seria, Nijerya’daki Boko Haram müttefikler içindeki en kritik ikisi olarak dikkat çekiyor. Ensar es Seria su siralar Cezayir-Tunus sinirinda Tunus güvenlik güçleriyle çatismalara giriyor. Örgüt, Tunus’u karistiran siyasi cinayetlerin de faili olarak gösteriyor. Ülkedeki Müslüman Kardesler baglantili En Nahda’ya yakin gruplara göre, El Kaide baglantili grubun arkasinda ülkeyi karistirmak isteyen Suudi Arabistan var.

El Kaide’nin kitadaki varligini güçlendirmesi ise tek basina örgütsel hamleleriyle mümkün olmadi. Bilakis, ABD, Ingiltere ve Fransa’nin yillardir devam eden kita çapindaki müdahaleleri El Kaide’ye büyük bir avantaj saglamis durumda.

Afganistan, Cezayir ve Libya
Kitadaki El Kaide varliginin tohumlari Cezayir’de atildi. 1980’li yillarda Afganistan’a savasmaya giden birçok Cezayirli ülkelerine döndüklerinde buradaki iç savasa katildilar. 1992 yilinda Islami Kurtulus Cephesi’ne karsi Fransa destekli Cezayir ordusunun baslattigi savasta, Belmuhtar gibi Afganistan’dan yeni dönmüs çok sayida cihatçi da bulunuyordu. Bu cihatçilar Cezayir ordusunun saldirilarindan Mali ve Nijer’e siginarak kurtuldular. Ve buralarda El Kaide örgütlenmesinin ilk adimlarini attilar.

Dogu Afrika’da El Kaide üssüne dönüsen Somali’nin hikayesi de Cezayir’e benziyor. ABD destekli çetelerin Islami Mahkemeler Birligi tarafindan baskent Mogadisu’dan çikarilmasinin ardindan, 2006 yilinda Etiyopya ordusu müdahale etti. Bu müdahalenin arkasinda ise ABD ve Fransa’nin destegi vardi. Hizla eriyen Islami Mahkemeler Birligi’nin aksine, küçük bir örgüt olan Es Sebab süreçten güçlenerek çikti ve 2009 yilina gelindiginde yeniden ülkenin büyük bir kisminda kontrol sagladi.

Ancak örgütün asil siçrayisi, 2011 yilindaki Libya müdahalesinin ardindan oldu. Eski lider Muammer Kaddafi’yi deviren koalisyonda yeralan Abdülhakim Belhac, aslinda El Kaide baglantili Libya Islam Hareketi’nin mensuplarina komuta ediyordu. Belhac’i Kaddafi’ye karsi savasmaya ikna eden ve silah temin edense Ingiliz istihbaratiydi. Kaddafi devrildiginde ele geçirilen silah stoklari, Belhac araciligiyla özellikle Mali, Somali ve Suriye’deki El Kaide baglantili örgütlere gönderildi. Ayrica Libya’nin güneyinde El Kaide varligi gücünü tirmandirdi.

Bu gücün yükselisini durdurmak için Afrika Birligi’nin olusturdugu gücü sahaya sürmek çogu zaman hiçbir fayda getirmiyor. Mali’ye müdahale nedeniyle Nijer bugün büyük bir El Kaide varligina ev sahipligi yapiyor. Es Sebab ise Somali’de 4 bin askeri bulunan Kenya’da El Hicran gibi müttefikler bularak güçleniyor. Yine de bütün bu yikimin ABD, Ingiltere ve Fransa’yi tehdit ettigini söylemek güç. Nitekim El Kaide’nin güçlenen varligi, Çin’in kitadaki ticari atilimini durdurmak isteyen ABD ve Fransa’nin “terörle mücadele” adi altinda kita çapinda askeri yiginak yapmasinin önünü açiyor.

Ali Örnek - soL