Bugün, 21 Nisan 2025 Pazartesi
‘KENTSEL DÖNÜSÜM VARLIKLI SINIFIN MERKEZE DÖNME ISTEGIDIR’
Dünyanin en çok alintilanan sosyal bilimcilerden, cografya profesörü David Harvey Marksist düsünceye mekân fikrini dahil etmesiyle taniniyor.
Harvey’le kentsel dönüsümü konustuk...
Kapitalizme yönelik elestirilerinizi mekân ve sehir üzerinden sekillendiriyorsunuz. Sehir meydanlarinin siyasi protestonun merkezlerine dönüstügünü görüyoruz...
Sehir her zaman protestonun merkeziydi. Birçok sehrin ayni anda hareketlenmesi kökten bir degisiklik degil. Fakat su anda memnuniyetsizligin konusunun sehir hayati da oldugunu görüyoruz. Artik sehrin geçirdigi dönüsüm de protestolarin konusu.
Son kitabiniz “Asi Sehirler: Sehire haktan kentsel devrime”de ABD’de krizin tetikleyicisi olarak konutsallasmayi gösteriyorsunuz. Neden simdi bu sorun yasaniyor?
Gayrimenkul ve altyapi projelerine yatirimlarin temel sorunu; eger bu kötü bir yatirimsa bunu ögrenmeniz 10 yildan uzun bir süre alabilir. 1990’lar boyunca bu sirketlere yatirimin yapmanin uzun vadeli olamayacagi öngörülememisti. Eger insanlar 2000’lerin basinda uyanabilseydi durum farkli olurdu. ABD’de 2 milyondan fazla haczedilmis bos ev var. Tabii bir bu kadar da evsiz. Isgal hareketleri de bu tablonun sonucu...
Çin’in de devasa konut projeleriyle ayni modeli benimsedigini söylüyorsunuz.
Evet. Üç gündür Istanbul’dayim, ayni seyi burada da görüyorum. Emlak balonu olusmus, üçüncü köprü ve Kanal Istanbul gibi çevreyi degistirecek muazzam insaat projeleri için teklifler var. Fakat 4-5 yil içerisinde bu balonun patlamasi çok yüksek bir olasilik. Istanbul’u küresel bir sehir yapma istegini görüyorum. Küresel bir sehirde yasamayanlar çok sansli. Dubai, Mumbai, ve Sangay yeni küresel sehirler. Dünyanin daha fazlasina ihtiyaci oldugunu kim söylüyor? Bu yüksek fiyatli konut satanlar için avantajli.
Istanbul’da siddetli bir kentsel dönüsüm de yasaniyor. Belli mahallelerde baslayan soylulastirmanin nedenleri nelerdir?
Sehrin çevresinde yasayan varlikli siniflarin merkeze geri dönme istegi... Dünyanin birçok yerinde sehirlerde yasam kalitesi düsüyor. Burada tabii ki güvenlik sorunu da devreye giriyor. Özel güvenligin korudugu, yüksek duvarlarin arkasinda sitelerin sayisi artiyor. Sehrin en heyecan verici yanlarindan biri farkli insanlarla tanisabilmektir. Homojen bir toplulukla duvarlar arasina sikismak sikici olmali!
“Kentsel dönüsüm kapitalizmin müzigiyle dans ediyor” demistiniz. Nasil bir çikis yolu önerirsiniz?
Yapmalari gereken en önemli sey spekülasyonu engellemek. Emlak spekülasyonun önüne ev kredilerinin faizlerini artirmak ya ev satin alirken paranin yüzde 15’ini nakit ödeme gibi sartlar geçebilir. Çin geçen yil pazarin kontrolsüz büyümesinin önüne böyle geçti. Enteresan olan su, finansal kurumlar hem insaat projelerine hem de evi alacaklara kredi veriyor. Finansal kurum hem arzi hem de talebi yaratiyor. Kisir bir döngüye giriliyor bu da dibe vurusa götürüyor.
Alternatif sehir önerisi...
Amansiz bir kentsel dönüsümle nasil mücadele edilebilir? Henri Lefebvre’nin 1968 hareketinin öne çikan ideallerinden “sehir hayatina katilim”i siklikla referans veriyorsunuz. Alternatif sehir nasil yaratilir?
New York’taki Isgal Et hareketinin halk meclisleri fikrini begensem de büyük bir sehir için uygulanabilir degil. Benim sormak istedigim soru, bir sehri nasil yönetirsiniz? Is bölümü nasil olur? Yasal düzenlemeler nasil hayata geçer? ‘Isgal Et’ hareketinde ‘organisazyon fetisi’ görüyorum, hiyerasik yönetimi reddedip kompleks bir sehir sistemini yönetemezler. ÖrneginBolivya’da El Alto sehrinde mahalle derneklerinin birlestigi federasyon farkli siyasi kesimleri bulusturmustu. Tek bir mahallenin istekleri yerine konfederal prensiple önerilen alternatifler öne sürülebilir. Kentsel dönüsüme karsi mücadele verenler “Olani koruyalim” diyor, bence alternatifi de nasil üretecegimizi söylemeliyiz.
GÜLSIN HARMAN gharman@milliyet.com.tr Fotograf: OZAN GÜZELCE
