‘Laik muhalifler’den ‘cihatçi’ örgütlere: 2011`den 2018`e ÖSO’nun dönüsümü
Türk Silahli Kuvvetleri`nin (TSK), Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) ile giristigi Afrin operasyonu 11 günü geride birakacak bugün.
Iktidar, ÖSO`yu neredeyse TSK ile bir tutarken, hayatini kaybeden militanlar için de Türk askeri gibi “sehit” ifadesini kullanmaktan geri durmuyor.
Birçok Orta Dogu uzmanina göre, aslinda bu örgütün kurulusu ve olusturuldugu militanlarin sicili pek parlak degil. CHP lideri Kiliçdaroglu da “TSK’nin bu örgütle yan yana durmasi agirima gidiyor” diyor.
Ancak basta Cumhurbaskani Erdogan olmak üzere AKP yetkilieri hep bir agizdan ÖSO’ya gelen tepkilere siper oluyor ve agir ifadelerle tepki gösteriyor.
Bölgeyi iyi bilen yazarlardan Fehim Tastekin, ÖSO’un seceresini ortaya koyarken geçmiste el Nusra ile ayni cephelerde yer aldigini ve Türkiye’nin bu örgüte bel baglamasinin sakincali oldugunu söylüyor.
Eski Kültür Bakani Ertugrul Günay da, Ahval’deki yazisinda “Esasen ÖSO adi verilen bu devsirme ve niteligi oldukça tartismali `muhalif` güç, simdiye kadar kayda deger bir askeri basariya imza atmis da degil” diyerek yaklasiyor meseleye.
BBC Türkçe, son günlerde iyide iyiye artarak tartisilan ÖSO’nun 2011`den 2018`e kadar geçen süreçteki dönüsümünü arastirdi.
Örgütün ilk çikis noktasi, Suriye`de barisçil protestolarin silahli çatismalara dönmeye basladigi 2011 yilinin yaz aylari.
ÖSO, Suriye ordusunda görevli Albay Riyad el Esad liderligindeki yedi subay tarafindan kuruluyor ve YouTube`da yayinlanan bir video ile ortaya çikiyorlar ilk olarak. Kurulus amaçlarini ise "sistemi yikmak için halkla birlikte çalismak ve halki sistemin silahli ölüm makinelerine karsi korumak" olarak açikliyorlar.
Örgütün sembolü, Suriye bayragina bir yildiz eklenmis hali. Ele geçirdikleri yerlere üç yildizli ÖSO bayragi asarak imzalarini atmis oluyorlar bir anlamda.
Örgütün kurucu komutani olan El Esad, iç savasin baslamasindan bir süre sonra Türkiye`ye kaçiyor ve ÖSO`yu buradan yönetmeye basliyor.
Ilerleyen zamanlarda bölgedeki farkli gruplarin da ÖSO adina savastiklarini ilan etmesi yeniden yapilanmayi doguruyor örgütte.
Silahli muhalif gruplara destek veren Türkiye`nin yani sira Bati devletleri ve Körfez Arap ülkelerinin de talepleriyle merkezi bir komuta kademesi kurulmasi amaciyla Aralik 2012`de Antalya`da yapilan toplantida Yüksek Askeri Konsey kurularak ÖSO çatisi altinda savasan gruplarin bir kismi bu Konsey`in emri altina giriyor. Konsey`in genel komutanligina ise General Selim Idris getiriliyor.
Örgütün “muhalifler” olarak anilmasi ise o dönemde amaçlarinin cihatçi gruplara karsi "daha ilimli ve daha güçlü bir alternatif" olusturmak olmalari.
Konseyin kurulmasinin ardidan bes farkli cephede savasan yaklasik 30 farkli grup yer ortaya çikiyor.
Bu cepheler ise, Halep ve Idlib bölgelerini kapsayan Kuzey; Rakka, Deyrizor ve Haseke`yi içeren Dogu; Hama, Lazkiye ve Tartus`ta kurulan Bati; Humus ve Rastan bölgesi için Merkez; Sam, Dera ve Suveyda`yi içine alan Güney olarak tanimlaniyor.
Ancak kagit üstünde belirlenen emir-komuta zincirinin pratikte uygulamaya sokulamadigi gelisen olaylarla belirdi.
BBC’ye göre, ÖSO çatisi altinda savasan gruplarin bir kismi zaman içerisinde cihatçi örgütlerle isbirligi yapti ya da farkli isimler altinda cihatçi örgütlere dönüstü.
ÖSO`nun destekçileri arasinda basi Türkiye ile ABD çekiyor. Türkiye, Firat Kalkani Harekati’nda oldugu gibi Afrin’de de ÖSO ile birlikte hareket ediyor.
Öyle ki, Türkiye`de ÖSO üyelerinin kaldigi bazi kamplarin bulundugu bile iddia ediliyor. Ancak bu hiçbir zaman dogrulanmadi.
ABD ise örgüte Suriyeli silahli örgütleri destekleme programi kapsaminda yardim ulastiriyor.
Ancak ABD’nin ÖSO’yla olan yakin iliskisi YPG sonrasi degisti.
ABD`nin 2013 yilinda baslattigi "Egit-Donat" programi kapsaminda, ilk etapta ÖSO`ya bagli savasçilarin da egitim gördügü ve silah yardimi aldigi açiklandi.
Ancak daha sonra 2014 yilinda ABD`nin bu programi Irak Sam Islam Devleti (ISID) ile savasan gruplara öncelik verecek sekilde düzenlemesiyle birlikte, Suriye`nin kuzeyinde Kürtlerin olusturdugu Demokratik Birlik Partisi`nin (PYD) silahli kanadi Halk Savunma Birlikleri (YPG) de destek almaya basladi.
ÖSO da bu dönemden sonra giderek güç kaybetmeye basladi ve Subat 2014`te Idris görevden alinarak yerine Abdulillah Besir getirildi.
Ancak ÖSO`nun hizla gücünü kaybetmesine Türkiye panzehir oldu adeta. Iktidarin destek politikasi ile yeniden yapilandirildi örgüt.
Bu kapsamda Suriye`nin kuzeyinde faaliyet gösteren farkli gruplar ÖSO çatisi altinda bir araya geldi ve Türk Silahli Kuvvetleri (TSK) ile sahada isbirligi yapmalari ve birlikte hareket etmeleri de Agustos 2016`da baslatilan Firat Kalkani Harekati`nda pratige döküldü.
TSK ve ÖSO, Mart 2017`de sonlandirilan Firat Kalkani Harekâti sirasinda sinirin Suriye tarafinda bulunan Azez ile Cerablus arasindaki bölümü güneyde El Bab kentine kadar yaklasik 2 bin kilometrelik bir alani ISID`den aldi.
ÖSO`nun yeniden yapilandirilma sürecinin en son halkasi ise 30 Aralik 2017`de kurulan "Suriye Milli Ordusu" ile gerçeklesti.
Önceleri cihatçi gruplara karsi savasan örgüt, artik amacini genisleterek, “ISID ile YPG gibi gruplarin ‘saldirilarina karsi savunmak” olarak açiklandi.
Örgütün yaklasik 15 bin savasçiyi bünyesinde barindirdigi belirtiliyor.
Ilk kuruldugu dönemden bu yana daginik örgütlenen ve farkli gruplari bünyesinde barindiran ÖSO`nun son zamanlarda giderek "laik muhaliflerin" destegini kaybedip Islamci örgütlerin agirlik kazandigi bir yapiya dönüstügü ifade ediliyor.
ÖSO çatisi altinda Zeytin Dali Harekâti`na katilan veya destek veren gruplardan bazilari ise söyle:
· Sultan Murat Tümeni: Firat Kalkani Harekâti`na da katildilar. Internet sitesine göre, su anda 5 bin civarinda üyesi oldugunu söylüyor.
· Feylak el Sam (Sam Lejyonu): Suriye`deki Müslüman Kardesler`e yakin bir örgüt oldugu belirtiliyor. Firat Kalkani`nin ardindan Zeytin Dali Harekâti`na katildi.
· Ahrar el Sarkiye: Nusra Cephesi`nden ayrilan Ebu Marya El Kahtani tarafindan 2016 yilinda kuruldu. Firat Kalkani Harekâti`na katildi.
2011`den 2018`e ÖSO`nun dönüsümü
Kaynak: Ahval