Mahkemede anadile üç büyük engel

Cezaevlerinde süren açlik grevlerinin gerekçeleri arasinda yer alan ‘ana dilde savunma hakki’na iliskin tasari nihayet Meclis’e gönderildi. Düzenlemeye göre, Türkçe bildigi halde ‘kendisini daha iyi ifade edebilecegi bir dille’ savunma yapmak isteyen kisi mahkeme asamasinda sadece iki kere, tercüman parasini kendisi ödeyerek ve sözlü olarak bu hakki kullanabilecek. Üstelik hakim ‘yargilamanin sürüncemede birakildigini’ tespit ederse bu hakki kisitlayabilecek. 
Ana dilde savunma hakkina iliskin düzenlemeyi de kapsayan ve önceki gece TBMM ’ye sevk edilen tasarida CMK’nin “Tercüman bulundurulacak haller” maddesine yeni hükümler eklendi. Bu sayede saniklar, ‘iddianamenin okunmasi’ ve ‘esas hakkindaki mütalaanin verilmesi’ sirasinda, sözlü olarak ‘kendisini daha iyi ifade edebilecegini beyan ettigi baska bir dille’ savunma yapabilecek. Ancak tercümanini kendisi hazir edecek. Ayni maddeye tartisma yaratan su cümle de eklendi: “Bu imkan yargilamanin sürüncemede birakilmasi amacina yönelik olarak kullanilmaz.” 
Bu düzenlemeyle, anadilinde savunma yapmak isteyen sanik, yargilamanin sadece iki asamasinda bu hakkini kullanabilecek: Iddianame okunurken ve dava sonunda, esas hakkindaki mütalaasinin verilmesi sirasinda. Polis, savcilik ve davadaki ilk islem olan kimlik tespiti asamalarinda ise meramini anlatacak ölçüde Türkçe bilen kisi, baska dilde sorgu-ifade veremeyecek. 

Parali savunma hakki 
Düzenlemenin en tartismali kismi ise anadilinde savunma yapmak isteyen kisinin tercüman parasini kendisinin ödeyecek olmasi. Devlet, Türkçe bilenlerin tercüman ücretine karismayacak. Ancak eskiden oldugu gibi, hiç Türkçe bilmeyenler için her asamada tercüman görevlendirilebilecek. Bu tercümanlar hakim veya savci tarafindan hazir edilecek ve bunlarin ücretleri de devlet hazinesince karsilanacak. Öte yandan, çok sanikli bir davada Türkçe bildigi halde, anadilde savunma yapmak isteyen sanigin talebi ‘yargilama uzuyor’ gerekçesiyle hakim tarafindan geri çevrilebilecek. Saniklar anadilde yazili savunma da veremeyecek. Bu arada tasarida, tartismanin odaginda olan anadil kavraminin hiç geçmemesi de dikkat çekti. 

‘Esle görüsme’ de tasarida 
Tasarida ceza infazlarina iliskin de önemli degisiklikler yer aliyor. Buna göre, agir bir hastalik veya sakatlik nedeniyle yalniz kalamayanlarin infazi ertelenecek. Gebe veya dogumunun üzerinden 6 ay geçmemis olan kadinlarin infazi geriye birakilacak. Evli mahkumlar 3 ayda bir, 3 saatten 24 saate kadar esleriyle görüsebilecek. Bu haklardan ‘terör mahkumlari’ yararlanamayacak.