Son günlerde ekonomi haberlerine baktikça, bana sorulan “ekonomi nasil, sence büyüme rakamlarimiz iyi mi, bizi bir kriz bekliyor mu?” gibi sorularin hepsine verdigim cevap ayni:
“Ekonomiye nereden baktiginiza bagli”.
Beni bu cevaba iten neden ana akim medya ya da yandas medyanin ekonomi haberleri.
Ana akim medya ya da yandas medya ekonomi ile ilgili haberlerinde ekonominin iyi oldugunu göstermek için her sene farkli bir makro ekonomik gösterge üzerinden haberlerini yapiyor. Daha dogrusu yaptigi haberlerin basliklarini ona göre seçiyor.
MEDYANIN “CARI AÇIGI”
Fazla geriye gitmeyelim ve son 3 yila bakalim:
2009 yilinda ana akim medya ekonomik gösterge olarak cari açigi seçmisti.
Nedeni 2008 yilinda 41,5 Milyar $ olan cari açik, 2009 yilinda 13,4 Milyar $’ a inmisti.
Örnegin CNN Türk bu haberi su baslikla verdi: “Cari açik yüzde 67 düstü” (1)
NTVMSNBC’ nin basligi ise CNN Türk’e çok benziyor: “Cari açik 2009`da yüzde 67 azaldi” (2)
2009’DA “EKONOMIK BÜYÜME”YE YÖNELDI
Ancak ayni medya gruplari 2009 yilinda Türkiye’nin ekonomik büyüme açisindan %4,7 küçüldügünü çok farkli basliklarla verdiler.
CNN Türk çok ilginç bir sekilde 2009 büyüme rakaminin açiklandigi tarihlerde nedense son 10 yillik büyüme rakamlari tablosu sunuyor ve su baslikla okuyucularin karsisina çikiyor:
“Iste Son 10 Yilin Büyüme Rakamlari” (3)
Herhalde CNN Türk son yillardaki basarili büyüme rakamlari yaninda biraz küçülmek çok önemli degil demeye getiriyor.
NTVMSNBC’nin basligi yine CNN Türk’ü aratmiyor: “Ekonomi 8 Yil Sonra Küçüldü”(4)
2010 ve 2011 yillarinda ana akim ve yandas medyanin ekonomi haberlerinde makro ekonomik gösterge olarak büyüme rakamlari seçilmisti. Nedeni ekonominin 2010 yilinda %9,2; 2011 yilinda %8,5 büyümesiydi. Ancak bu medya gruplari için cari açik rakamlari 2010 ve 2011 yilinda ise tamamen gözden düstü. Çünkü 2010 yilinda cari açik 46.6 Milyar $ iken, 2011 yilinda 77 Milyar $ oldu.
Yani bir yandan ekonomi büyürken, diger yandan cari açik hizla artti.
ANA AKIM VE YANDAS MEDYA NASIL GÖRDÜ
Peki ana akim ve yandas medya bu haberleri hangi basliklarla verdi.
Örnegin Sabah gazetesinin 2010 ekonomik büyüme ve cari açik rakamlarinin açiklandigi tarihlerde attigi mansetler sunlardi:
“Avrupa’nin birincisi Türkiye oldu” (5)
“Cari açik rakamlari açiklandi” (6)
Samanyolu Haber’de Sabah ile ayni basligi 2011 yili rakamlari için kullandi:
“Cari açik rakamlari açiklandi” (7)
Bu örnekler çogaltilabilir. Internet üzerinden gazetelerin arsivlerinde bir arama yaparsaniz hangi yil hangi ekonomik göstergenin seçildigini rahatça anlayabilirsiniz. Ancak son olarak 2012 yilinda hangi ekonomik göstergenin seçildigi Merkez Bankasi tarafindan bugün açiklanan 2012 yilina ait cari islemler açigi rakamlari ile ortaya çikti.
2011 yilinda 77 Milyar $ olan cari açik bu yil 28,1 Milyar $ azalarak 48,9 Milyar $ oldu.
BUGÜNÜN BASLIKLARI NASIL OKUNMALI
Internet sitelerine haber hemen düstü. Tabi sorun bunun haber yapilmasinda degil. Ki Dünyanin neresine giderseniz gidin bu bir haberdir. Ancak haberin verilme sekli önemlidir. Evet cari açik düstü ama ekonomiden birazcik bile anlayan bir insan bu rakamin öyle muhtesem bir rakam olmadigini ve hala cari açigin Türkiye ekonomisi için bir sorun oldugunu bilir. Ama bizim ana akim ve yandas medyamiz bakin olaya nasil yaklasiyorlar, bugünkü basliklardan birkaç örnek verelim:
“Cari açik beklentilerin altinda” CNN Türk (8)
“Cari açikta büyük düsüs” Sabah (9)
“Cari açik eridi!” HaberTürk (10)
Bakiniz Türk insani acelecidir. Okumayi sevmez. Internet sitelerinde gezerken söyle bir basliklara bakar ve ilgi duydugu haberi okur.
Bizim ana akim ve yandas medyamiz bunu çok iyi biliyor.
Ve öyle bir baslik kullaniyor ki bu basligi okuyan kisinin zihninde dogrudan “ekonomi çok iyi” algisini yaratiyor.
Ekonominin iyi veya kötü oldugu farkli bir yazinin konusu.
Fakat ekonominin öyle her yil bir gösterge seçerek iyi olduguna karar veremezsiniz. Ekonomiye bir bütün olarak bakip analiz yaptiktan sonra ekonomi iyi mi kötü mü karar verebilirsiniz.
Ancak bu yil cari açigin bir düsüs göstermesinin en önemli nedenlerinden bir tanesinin büyüme rakamlarinda meydana gelen yavaslama oldugunu unutmamak gerekir. 2012 yilinin ilk dokuz aylik döneminde büyüme rakamlari ortalama yüzde 2,6 olarak gerçeklesti. Son üç ayilik dönemde de büyüme açisindan ekonomide bir mucize beklenmiyor.
Tüm bunlarin yani sira son 4 yila baktigimizda, büyüme rakamlari arttiginda cari açik artarken, büyüme rakamlari azaldiginda cari açik azalmaktadir.
EKONOMI DIS DINAMIKLERE BAGLI
Sadece son 4 yil bile bize ekonominin iç dinamiklere degil, dis dinamiklere bagli oldugunu gösteriyor.
Dolayisi ile bu durum gelismis ülkelerin Emerging Markets (Yani Yükselen Piyasalar) olarak tanimladigi ülkelerden biri olan Türkiye’nin bu tanimi, yani Gelismis ülkelerin piyasasi olmayi ne kadar hak ettigini ortaya koyuyor.
Ve ana akim medya ile yandas medya Türkiye Ekonomisi’nin gelismis emperyalist ülkelere bagimli olarak devam etmesine isik tutuyor.
Bu yüzden Türkiye ekonomik bagimsizliginin yani sira tam bagimsizligini da kaybediyor.
Çünkü ne diyor Mustafa Kemal, “Istiklalin tamamiyeti ancak istiklal-i mali (ekonomik bagimsizlik) ile mümkündür.”
Bu nedenle yazinin basinda bana sorulan sorulara verdigim “ekonomiye nereden baktiginiza bagli” cevabi önem kazaniyor.
Ben ekonomiye tam bagimsizlik baglaminda bakiyorum.
Ya siz?
Ars. Gör. Mehmet Songur
Odatv.com