Türk Metal’in MESS Grup Toplusözlesmesi taslaginda zam talebini yüzde 18 olarak belirlemesine tepki gösteren isçilerin eylemleri duruldu. Ancak bu, tepkilerin sona erdigi anlamina gelmiyor. Fabrikalarda halen zam orani ve sendikanin tutumu tartisiliyor. Isçiler, sendikanin talep ettigi yüzde 18’lik zammin bile altina düseceginden ve sözlesmeyi yine kendilerinden habersiz kapali kapilar ardinda imzalayacagindan kaygilaniyor. “Biz bu filmi daha önce görmüstük. Çok yüksek zam istendiginde bile yüzde 5’lere imza atmislardi” diyen isçiler, buna karsi ne yapilmasi gerektigini tartisiyor.
Yurt genelinde önde gelen metal fabrikalarinda çalisan isçiler, bu soruya yanit verebilmek için Bursa’da bir araya geldi. Isçilerin üzerinde en fazla durdugu konu sendikal demokrasi. Eylemler sürecinde ileri sürülen; taslagin geri çekilip isçilere sorularak yeniden hazirlanmasi, isyeri temsilcilerinin ve delegelerin demokratik bir seçimle belirlenmesi talepleri güncelligini halen koruyor.
Toplantiya katilan isçiler, tepkilerin sürdügünü ancak bireysel kaldigini belirtirken, metal isçilerinin hareketinin en zayif yaninin da bu oldugunu ifade ettiler.
BÜROKRASIYE BAK PATRONU GÖR
Sözlesme sürecindeki eylemlere ve benzer taleplerle bir süre önce Bosch’ta yasanan sendika degistirme mücadelesine deginilen konusmalarda, metal isçilerinin hareketinin bir baska zayifligina daha isaret edildi: Yasanan tüm sikintilarin ve sorunlarin kaynagi ve sorumlusu olarak Türk Metal’i gören egilim.
Bunun yanlis bir bakis açisi oldugunu söyleyen isçilere göre, “Sendikal bürokrasi isçilerin sermayeye karsi mücadelesini zayiflatiyor ve etkisizlestiriyor. Sendikal bürokrasiyle, sermayenin çikarlari iç içe geçmis durumda. Burada sermayeye karsi mücadeleyle sendikal bürokrasiye karsi mücadele birlikte verilmeli. Böyle olmadiginda sendikal bürokrasiye karsi mücadele belli bir noktaya gelse de patronlar devreye girdiginde isin sekli degisebiliyor. Sermaye kendi çikari için bunu yapiyor ve hangi sendikada olursa olsun bürokrasi varsa sermayenin çikari için rol oynuyor. Bu nedenle sendikal bürokrasiye baktigimizda sermayeyi görmemiz gerekir.”
KOMITELER ÖNEMLI
Bu zayifliklarin giderilmesi için isyeri komitelerinin önemine vurgu yapildi. Komitelere iliskin deneyimleri masaya yatiran isçiler, “iyi ya da kötü nasil bilinirse bilinsin, hangi sendika olursa olsun isçilerin kuracagi komitelere ihtiyaç oldugunu” dile getirdi. Renault’dan bir isçi, “Son is birakma eylemi bir anda patladi. Ama nasil gidecek, diger vardiyalarla nasil irtibat saglanacak belli degildi. Zamanlamasi da yanlisti. Sonunda isten atmalar oldu ve bu noktaya geldi. Komiteler olmadigi için basarisizlik kaçinilmazdi” diyerek, komitelerin gerekliligini bir kez daha, yasayarak anladiklarini söyledi.
Isyeri komitelerinin sendikal demokrasinin islemesi ve taleplerin gerçeklesmesinde en önemli araç oldugunu belirtiyor isçiler. Ancak bunun o kadar kolay olmayacaginin da farkindalar; isyerlerinde hem patronun hem sendikacilarin baskisi sürüyor çünkü. Yine de “Sabirli bir çalismayla, bir iki kisiyle de baslasa bunu yaymak için elimizden geleni yapmaliyiz. Her bölümden güvenilir ve sözü dinlenir isçilerin içinde oldugu isyeri komiteleri kurmaliyiz” kararinda herkes hemfikir.
ISÇIYE SORULMADAN IMZA ATILMAMALI
Toplantida isçilerin MESS’ten talepleri de konusuldu. Kimi isçiler “Taslagin geri çekilip isçilerle yeniden hazirlanmasi talebi devam etmeli” diyor. Ama fabrikalarin genelinde “Yüzde 18’den bir puan bile geri adim atilmasin, yüzde 18 bizim kirmizi çizgimiz olsun” talebi daha yaygin. Sözlesmenin isçilere sorulmadan, isçinin onayi alinmadan imzalanmamasi ise tüm isçilerin ortak talebi.
Toplantiya katilan isçiler, bunun kendiliginden olmayacagi uyarisinda bulunuyor. Fabrikalarda tepkiyle karsilanan yüzde 18’lik zammi bile alabilmek için bile hazirlik yapilmasi gerektigini söyleyen isçiler, “Türk Metal’in böyle bir çalismasi yok. MESS’in bu talebi kabul edecegine dair bir emare de yok. ‘Yüzde 18 bizim kirmizi çizgimiz mi?’ sorusuna da yanit alabilmis degiliz” dediler. Özellikle yönetim degisikliginin ardindan Türk Metal’den beklentiler oldugunu dile getiren isçiler, son TIS taslaginin bu beklentileri de alip götürdügünü aktardi. Bu durumun sendikasizligi tesvik ettigi, “sendika olmasa daha iyi olur”, “yeni sendika getirip onu da mi basimiza bela edelim” seklindeki görüslere güç kazandirdigi degerlendirmeleri yapildi. Isçileri, örgütlü metal patronlari karsisinda yalniz ve güçsüz birakacak bu tür yaklasimlara karsi isçi inisiyatifinin örgütlenmesi gerektigi vurgulandi. Taleplerin elde edilmesi için tek tek fabrikalarda birligi saglayacak komiteler kurulmasi ve bu komitelerin ortak hareketinin saglanmasi için çalisma karari alindi.
BASKI ARTIYOR
Tepki arttikça Türk Metal yöneticilerinin ve temsilcilerinin baskisi kendini daha bir hissettirmeye baslamis. Bazi fabrikalarda sürekli bantlar arasinda gezen temsilciler, iki isçinin birbiriyle konusmasina bile engel olmaya baslamislar. Isçiler, bellerindeki silahi göstererek gözdagi vermeye çalisan temsilciler bile oldugunu söylüyor. Sendikacilarin isçinin tepkisiyle patronun istekleri arasinda sikistigini söyleyen isçiler, isyerlerinde baskinin artmasini bu duruma bagliyorlar.
ATILAN ISÇILERLE DAYANISMA KARARI
Renault’dan atilan isçilerle dayanisma da toplantinin gündemindeydi. “Isten atmalarla gözdagi verilmek isteniyor. Atilan arkadaslarimizla maddi ve manevi dayanismanin büyütülmesi, yayilmak istenen korkuya da yanit olacaktir” diyen isçiler, bu dayanismanin sendikal demokrasinin tartisilmasi için de firsat yaratacagini belirttiler. Dayanisma için dile getirilen çesitli öneriler arasindan öne çikan isçilerin neden isten atildiginin yazildigi kartlarin dagitilmasi oldu.
Isten atilan isçilerden biri toplantida su çagriyi yapti: “Is birakma eyleminin ardindan tazminatsiz isten atildik. Bununla ilgili dava açtik. Kis geliyor ve bir sekilde çalismamiz gerekir. Ancak su an Türk Metal’in örgütlü oldugu isyerlerinde is bulamiyoruz. Evdekiler de bize ‘bir akilli siz miydiniz’ diyerek tepki gösteriyor. Ama mücadele etmeden olmuyor. Çünkü ne yaparsan yap, sessiz kaldikça ücretler düsüyor, çalisma kosullari daha da kötülesiyor.”
Renault’da çalisan baska bir isçi de su an saatte 60 araba ürettiklerini, bu rakamin 66’ya yükseltilecegini belirterek “Çalisma kosullari dayanilmaz hale geldi” dedi. Buna karsin çogu fabrikada ücretler neredeyse asgari ücret seviyesine gerilemis durumda.
FABRIKALAR BIRLIKTE HAREKET EDECEK
Bursa’da 9 Aralik Pazar günü 20 fabrikadan metal isçilerinin katilimiyla yapilan toplantinin sonuç bildirgesinde, sendika ayrimi yapilmadan tüm metal isçilerine “grup sözlesmeleri sürecinin her asamasina müdahale etme ve birlesik bir mücadeleyi örme” çagrisi yapildi.
Sonuç bildirgesinde yer alan talepler ve kararlar söyle:
DAYANISMA IÇIN
* Türk Metal Sendikasi, TIS masasinda isten atilan Renault isçilerinin geri alinmasini öncelikli talep olarak masaya getirmeli.
* Atilan isçilerle dayanisma için hazirlanan dayanisma kartlari basta Bursa’dakiler olmak üzere tüm metal fabrikalarina yaygin bir sekilde dagitilacak.
SÖZLESME SÜRECINDE
* Türk Metal Sendikasi, taslagin ücretle ilgili kismin disindaki bölümlerini de kamuoyuna açiklamali, masaya isçilerin talepleri dogrultusunda degisiklikler yaparak oturmalidir.
* Is güvencesi, isçi sagligi ve güvenligi ile ilgili talepler taslakta yer almali. Esnek çalismaya olanak verecek her türlü madde taslaktan çikarilmalidir.
* Bireysel emeklilik talebi isçilerin talebi degildir, taslaktan çikarilmalidir.
* TIS masasindaki bütün görüsmeler isçiye açik hale getirilmeli, toplanti öncesi ve sonrasi durum isçilere aktarilmali.
* Üzerinde anlasilmaya varilan maddeler isçilere sorulmadan imza altina alinmamali, son karar için isçinin iradesine basvurulmali.
HER ISYERINE KOMITE
* Isyeri komiteleri kurulacak ve bu komiteler arasinda koordinasyon saglanacak.
* Metal isçilerine ulastirilmak üzere bülten çikarilacak.
* Isçilerin kurmus oldugu Metal Isçilerinin Sesi blogu ülke düzeyine yayginlastirilacak.
* Metal isçilerinin sürece aileleriyle birlikte katilimi örgütlemek ve kamuoyunu örgütlemek üzere mahallelerde toplantilar yapilacak.
SENDIKAL DEMOKRASI IÇIN
* Öncelikle isyeri temsilcileri seçimle belirlenmelidir.
* Ayni sekilde isyeri komiteleri de seçim yoluyla olusturulmali ve isler olmasi saglanmalidir.
* Sube genel kurullari için yapilan delege seçimlerinin demokratik bir sekilde yapilmasi güvence altina alinmali.
* Sendikalar arasinda ortaya çikan yetki uyusmazliginda referandum yapilmali. Bu süreçte öncelikle Bosch’ta sandik kurularak isçinin istedigi sendikayi seçmesi saglanmali. (Bursa/EVRENSEL)
