Son günlerde Koç Grubuna bagli fabrikalarda isten atma haberleri pes pese geliyor. TOFAS’tan atilan 1000 isçinin ardindan Arçelik’in Istanbul, Gebze, Eskisehir, Çerkezköy fabrikalarindan da pes pese yüzlerce isçi kapinin önüne konuldu.
Yasanan toplu isten atmalarin ardindan akillara iki soru geliyor. Koç Grubu ekonomik sikinti içinde mi yoksa toplusözlesme görüsmeleri öncesinde kalan isçilere gözdagi mi veriliyor?
TOFAS ve Arçelik isçileri ekonomik anlamda bir daralmanin söz konusu olmadigini fabrikalara yeni siparisler alindigini anlattigina göre geriye ikinci sik kaliyor; toplusözlesme için isçilere gözdagi veriliyor.
BIN KISI ATILDI AMA AYNI SAYIDA ÜRETIM YAPILIYOR
TOFAS’ta yilbasindan önce 1000 kisinin atilmasinin alti ay önceden planlandigini aktaran isçiler, üretim konusunda bir daralmanin olmadigini, üretimin ayni sekilde devam ettigini belirtiyor. Fabrikada yeni hatlar açildigini, yeni siparisler alindigini söyleyen isçiler, “Daralma olan bir yere böyle yatirimlar yapacaklarina inanmiyoruz. Bir geçis dönemi olabilir bu. Genelde otomotiv sektöründe mart ayindan sonra üretim hizlanir. Yine muhtemelen mart ayinda hizlanacak. Fazla mesailerle, bindirmeli çalismalarla çikarilan arkadaslarin is yükünü bizim sirtimiza bindirecekler. Zaten simdiden 24 saat üretim yapan fabrika, iki vardiyaya düstü. 9 saat çalisiyor vardiyalar, yemek paydoslarini da koyarsak 20 saat üretim yapiyor. 4 saat yatiyor. 4 saat ve 1000 kisi eksik çalisiyor olmamiza ragmen ayni üretimi yapiyoruz. Düsünün isverenin sadece bu durumdan ne kadar kâr ettigini” diyor.
ÖNERI VER YANINDAKI ISTEN ATILSIN
TOFAS’ta sürekli islerin daha kisa süre içinde yapilmasi için öneriler istendigini, bir isçinin yil içerisinde 30 öneri vermesi gerektigini söyleyen isçiler, “1,5 dakikada taktigin mali bir süre sonra 1 dakikada takmani istiyorlar. Kalan sürede de baskalarinin isleri veriliyor. O adam da bosa çiktigi için isten atiliyor. Sürekli böyle bir durum söz konusu. 10 yil önce bir isi 10 kisi yapiyorsa simdi 5 kisi yapiyor. WCM (Dünya klasinda üretim) üretim uygulaniyor TOFAS’ta. Bu sistemle üretimi ayni tutuyor ama personelini azaltiyor. Yani bes kisi bir isi yaparken, suraya söyle bir aparat taksam o isi de dördüncü kisiye yaptirabiliyor. Sonra bir bakiyorsun besinci kisi yok. WCM uygulamasi basladigindan beri TOFAS’ta her yil birçok isçi bu sekilde isten atilir. 1000 kisinin atilmasinin bir sebebi de WCM’dir. Baska bir sebebi de teknolojik yatirimlardir. Yeni tesisler yapiliyor. 8 tane robot 50 isçinin yaptigi isi yapiyor. Isin tuhaf tarafi bu ise isçileri de dahil ediyorlar. Diyorlar ki yilda 30 tane öneri vermen lazim. Bana diyor ki; ‘senin yaptigin is daha kisa sürede nasil yapilir?’ Bunu yazmak zorundasin. Isçiler de önerilerini yaziyor. Yil sonunda ödüller veriliyor. Bu ödüller isçiyi de cezbediyor. Isçiler de yaristiriliyor. Kendini ya da arkadasini issiz birakma sürecine seni de dahil ediyorlar” diye konustu.
SENDIKA BU ISLERIN DOKTORU
Isten atmalar konusunda sendikanin neden sessiz kaldigini sordugumuz isçilerin verdigi yanit söyle; “Sendika bu islerin doktoru. Ameliyatlara onlar giriyor. Bu 1000 kisinin atilmasi sürecinin agrisiz, acisiz, kansiz geçmesi için elinde geleni yapiyor. 6 aydir sürekli kriz var, Amerikan projesi çöktü, imalat düstü, ikili vardiyaya dönülecek diye propaganda yapiyorlardi. Fabrika yönetimi karar aliyor sendikaya söylüyor. Sendika bunun çalismalarini tabanda yapiyor. Yoksa yöneticilerden birinin gelip açiklama yapmasi gibi bir durum yok. Bu kötü senaryolari hep sendika yöneticileri açiklar isçilere. Sendika isin burasinda duruyor.”
Bu isten atmalarin metal grup toplusözlesme görüsmelerine denk gelmesinin tesadüf olmadigini düsünen isçiler, fabrika yemekhanesinde toplanti yapan TOFAS CEO’su Kamil Basaran’in “Biz yüzde 8 kazanirken, size nasil yüzde 18 verebiliriz” sözünü hatirlatti.
Sendikaciya “abi sözlesme ne olacak ne kadar alacagiz” seklinde sorularinin “Zaten su kadar adam fazla çalisiyoruz; bunlari çok karistirmayin” diye cevaplandirildigini aktaran isçiler, isçi sayisindaki azalma nedeniyle artacak olan fazla mesai ücretlerinin ödenecegi siralarda sözlesmenin imzalanacagini, bu nedenle çok para alanlarin toplusözlesmedeki rakamlara dikkat etmeyeceklerini söyledi.
400 KISI DAHA ATILACAK
TOFAS’ta önümüzdeki günlerde 400 isçinin daha atilacagini söyleyen isçiler, “Geçmis dönemlerde agir çalisma kosullari nedeniyle ya da aldigi ücretin yetmemesi nedeniyle birçok isçinin isten çikmak için ismini yazdiriyor. Eger o zaman is çoksa çikislar verilmiyor ve ‘isler azalinca çikartip tazminatlarinizi da verecegiz’ deniyor. Isçiler de tazminatlarini alabilmek için bekliyor. Bu süreçte isten ayrilmaktan vazgeçse dahi eger isler azalmissa isten atiliyor. Daha önce isten ayrilmak için dilekçe veren 400 isçinin isten atilacagi söyleniyor fabrikada” dediler.
ÇALISANLARIN YÜZDE 82’SI DURUMUNDAN SIKAYETÇI
TOFAS’ta çalisan isçiler arasinda yapilan anketlerden ilginç sonuçlar çiktigini aktaran isçiler, “Daha önce yapilan anket çalismasinda isçilerin yüzde 82’si ‘ben bu fabrikada aldigim ücretten memnun degilim, çalisma kosularindan memnun degilim, bu fabrikayi baska bir yerde övmem, bir akrabamin çalismasini istemem’ diyor. Son ankette de memnuniyetsizlik ayni sekilde sürüyor.
TOFAS’TA 9 AYDA 350 MILYON 516 BIN TL KÂR
Geçtigimiz günlerde üretimde olasi daralmayi gerekçe göstererek tam bin isçiyi isten atan TOFAS’in 2012 bilançosu, bu gerekçeyi yalanliyor. Sirket, 2012 yilinda da devasa kâr ‘rakamlari’ni yakalamis durumda. 2011 yillarinda 6 milyar 366 milyon TL’lik ciro ile Türkiye’nin en büyük 5. firmasi olan TOFAS, 2012 yilinda da ‘top 10’daki yerini korumasina kesin gözüyle bakiliyor.
Koç Holding Yönetim Kurulu Baskani Mustafa Koç’un da yakin zamanda yaptigi açiklamalar bilançolarla paralel: “Global bes markaya birden üretim yapan TOFAS, toplam otomobilin yüzde 28’ini, ihracatin yüzde 23’ünü tek basina gerçeklestirmektedir. Bugün otomotiv ana sanayimiz yillik 1.5 milyon üretim kapasitesi ile dünyanin en büyük 17’nci otomotiv üreticisi, Avrupa’nin ise en büyük hafif ticari araç üreticisidir. Murat 124 ile baslayan ve 4 milyonuncu araca uzanan bu yolda Bursa fabrikamizda 19 tane modeli dünya yollarina çikarmanin gururunu yasiyoruz.”
Fabrikanin internet sitesinden yayinladigi “1 Ocak - 30 Eylül 2012 Ara Hesap Dönemine Ait Özet Konsolide Finansal Tablolar” belgesine göre; 1 Ocak-30 Eylül 2012 tarihleri arasindaki brüt kâri 608 milyon 542 bin, net kâri ise 350 milyon 516 bin TL... 2011’in ayni döneminde ise brüt kâr 652 milyon 203 bin, net kâr 372 milyon 821 TL... Sirketin son dönem verileri de yüksek kâr miktarina isaret ediyor. 1 Temmuz -30 Eylül 2012 arasindaki isletmenin net kâri 102 milyon 288. 2003 yilinda 39 milyon lira kâr eden sirket 2011’e geldigimizde 474 milyon 165 bin kira kâr elde etti.
ARÇELIK`TE 5 YILLIK ISÇI ILE SÖZLESMELI AYNI ÜCRETI ALIYOR
Arçelik’in Çerkezköy’deki fabrikasinda çogunlugunu sözlesmeli isçilerin olusturdugu 150 isçinin isine son verilmesinin ardindan yeni isten atmalar da gündemde. Geçmis 2 yil içerisinde fabrikadaki çalisma kosullarini ya da ücretini begenmedigi için kendi istegiyle isten ayrilmak isteyen çogunlugunu 5-6 yillik isçilerin olusturdugu bir grubun daha atilmasini bekleniyor.
Fabrikadaki ücret dengesizliginden sikayet eden isçiler, “5-6 yillik eleman bin 120 lira civarinda ücret aliyor, sözlesmeli olarak çalisanlar ise bin 70 lira ücret aliyor. Bu durumdan rahatsiz olanlarin sayisi çok fazla. Toplusözlesmede 53 bin kisi bu durumda. Eger Türk Metal Sendikasi taslagin arkasinda durursa, o rakamlari alirsa 150-200 lira buradan gelir onunla da idare edebiliriz havasi var. Ama buna inanç yok” diyorlar.
Toplusözlesme görüsmelerinde Türk Metal Sendikasi’nin hem seyyanen zam hem de yüzdelik zam talebinin arkasinda duramayacagini düsünen Arçelik isçileri, sendikaya güvenin olmadigini, bunu sendikanin da iyi bildigini anlatiyorlar.
Koç Grubunun da bu isten atmalarla sendikaya mesaj vermeye çalistigini düsünen isçiler, “‘Sen toplusözlesme de bu kadar fazla ücret talep edersen bende önlemimim böyle alirim’ mesaji veriyor bizce. Ama sendika bu mesaja aldirmayin isçileri arkasina alarak onlarin karsisina çiksa istedigi ücreti rahatlikla alir” dedi.
Arçelik’te dönemsel bir yavaslama yasandigini, uzun vadede siparislerde bir azalma olmadigini belirten isçiler, subat ayina kadar durgun bir süreç geçecegini, subattan sonra islerin hizlanacagini söylüyor. (Bursa&Çerkezköy/EVRENSEL)
