Bugün, 17 Ekim 2025 Cuma
Bozkirdaki ölüm köyleri
NEVSEHIR YÖRESINDE ARSENIKLI SU IÇILIYOR
Nevsehir yöresindeki köylüler arsenikli su içiyor. Köylerde, sinir degerlerin 50 katini asan arsenikli sular, kanser ve birçok degisik hastalik yaptigi bile bile içiliyor. Devlet kurumlari ise, valilik sitesinde yayimlanan bu resmi rakamlari görmezden geliyor. Jeoloji Yüksek Mühendisi Dr. Esref Atabey’in Nevsehir Belediyesi tarafindan bu yil yayimlanan kitabi, Nevsehir’de göz göre göre islenen cinayetleri anlatiyor. ‘Nevsehir Ili Tibbi Jeolojik Unsurlari ve Halk Sagligi’ adli kitap kanser basta olmak üzere birçok hastaliga sebep oldugu bilinen, sinirinin 50 katini asan arsenikli sularin Anadolu’nun tam ortasinda, bozkir köylerinde içildigine isaret ediyor.
KÖYLER ARSENIK IÇMEYE DEVAM EDIYOR
Atabey, 2008-2009 yillarinda yaptigi ve bir kismini da Nevsehir Valiliginden aldigi bu su tahlillerine ragmen aradan geçen yillar içerisinde bir önlem alinmadigini “Maalesef köylerin çogu arsenikli su içmeye devam ediyor” sözleriyle dile getiriyor. Atabey, 2013 subat baskili kitabinda 1982-2012 yillari arasinda Nevsehir ili jeoloji ve tibbi amaçli inceleme ve arastirmalarini sunuyor. 400 sayfalik kitapta yörenin jeolojik yapisi, enerji ve maden kaynaklarin yani sira özellikle halk sagligina etki eden tibbi jeolojik unsurlar incelenmis.
BILE BILE GÖZ YUMULUYOR
Kitabin 4. bölümü olan içme suyunda arsenik ve halk sagligi verileri yöre halkinin yillardir nasil bir tehlike ile yasamis oldugunu ortaya koyuyor. Isin daha kötü tarafi bu tehlike bilimsel verilerle tespit edilmesine ragmen önlem alinmada son derece yetersiz kalinmasi. Yani tehlike bile bile görmezden geliniyor.
EN BILINEN ETKISI KANSER!
Atabey’in kitabinda arsenigin yol açtigi saglik sorunlari ile ilgili fotograflar da var. Derideki renk degisimleri, dilde, ellerde ve vücudun çesitli yerlerinde görülen kerotozis olaylari bu fotograflarla ortaya konmus. Kitapta ayrica arsenigin sagliga etkileri konusunda da önemli bilgiler bulunuyor. Uzun yillar arsenik içeren sularin içilmesinin en bilinen etkisinin kanser oldugunun alti çiziliyor. Kanserin disinda arsenik, deri hastaliklari, solunum sistemi hastaliklari, kalp damar hastaliklari, sindirim ve üreme yolu hastaliklari gibi birçok saglik sorununa da yol açiyor.
‘PEK ÇOK ARASTIRMA YAPTIM’
Kitabindaki bilgilerle ilgili görüslerini aldigimiz Atabey, içme suyunda arsenigin bulunma sinir degeri WHO standartlari geregi 1993 yilinda litrede 10 mikrograma indirildigi bilgisini verdikten sonra sunlari dile getiriyor: “AB bu orani 0 mertebesine indirmeye çalisiyor. Maalesef Nevsehir yöresindeki içme sulari sinir degerler üzerinde arsenik içermektedir. Bununla ilgili pek çok arastirma yaptim” Atabey en sonunda 2009 yilinda Çökek, Sarihidir köyü ile birkaç köyde arsenik aritma tesisleri kuruldugunu, ama bunlarin durumlarini bilmedigini söylüyor. Öte yandan aralarinda TÜBITAK’in da bulundugu bir komisyon, Nevsehir yöresindeki çesitli köylerde saglik taramasi yapti. Raporun birkaç hafta sonra yayimlanacagi söyleniyor.
BUNUN ADI CINAYETTIR!
Esref Atabey’in kitabinda yer verilen içme sularindaki arsenik degerleri ile ilgili yorumlarini aldigimiz Ege Üniversitesi Halk Sagligi Ana Bilim Dali Baskani Prof. Dr. Ali Osman Karababa, sorumuzu, günde iki litre su tüketen bir insanin içtigi sudaki arsenik orani ile kanser olma orani arasindaki iliskiyi gösteren tabloya dikkat çekerek yanitladi; * Tablo: Yasam boyu günde iki litre su içilen bir toplumda kanser nedeniyle teorik ölüm riski:
|
Sudaki arsenik miktari (µg/L) |
Öngörülen toplam kanser riski |
|
0.5 |
1/10 000 |
|
1 |
1/5 000 |
|
3 |
1/1 667 |
|
4 |
1/1 250 |
|
5 |
1/1 000 |
|
10 |
1/500 |
|
20 |
1/250 |
|
25 |
1/200 |
|
50 |
1/100 |
Karababa, “Tablodan görüldügü gibi sinir deger olan 10 µg/L düzeyinde arsenikli suyu içen birisinin bile kanser olma riski 1/500. Oran 0’a yaklastikça düsüyor. Burada içme sularinda 500 µg/L arsenik oldugu tespit edilen köyler var. Bu kanser olma oranini 10 kiside 1’e kadar yükseltiyor. Ki bu sadece arsenige maruz kalan birisindeki kanser olma riskini gösteriyor. Baska etmenleri de isin içine katarsak bu oran çok daha yüksek çikabilir. Kisacasi bunun adi cinayettir” diye konustu.
SULAR ARSENIK KAYNIYOR
Jeoloji Yüksek Mühendisi Dr. Esref Atabey’in arsenikli suyla ilgili yaptigi kendi arastirmalarinin yani sira, 2 Aralik 2008 tarihinde Nevsehir Valiliginden de aldigini belirttigi 247 ve 248. sayfadaki çizelgede bazi köylerin içme suyundaki arsenik oranlari söyle:
|
Ilçe ve Köyler: |
Içme sularindaki arsenik konsantrasyonu (µg/l) |
|
Nevsehir – Basansarniç Köyü, Çiftlik Köyü |
125.5 µg/l 80.1 µg/l |
|
Ürgüp -Çökek Köyü, Sarihidir Köyü |
111 µg/l 128 µg/l |
|
Kozakli -Karahasanli Köyü |
> 500 µg/l |
|
Gülsehir –Gülpinar Köyü, Dadagi Köyü |
146.8 µg/l 401.9 µg/l |
|
Avanos - Küçükayhan Köyü |
111 µg/l |
|
Hacibektas – Mikail köyü Asagibarak Köyü Killik köyü |
72 µg/l 84 µg/l 212 µg/l |
BIR SIYANÜRLÜ MADEN EKSIKTI!
Suyu arsenikli olan Nevsehir yöresi, bir de siyanürlü altin madeni üretimi için gün sayiyor. Bu girisim de KOZA Altin Sirketine ait. Altin madeni, yöre halki üzerindeki tehdidin katlanmasi anlamina geliyor. Bilim insanlari tarafindan “en vahsi yöntem” denilen açik havada siyanür kullanimi yöntemiyle yapilacak olan altin üretimi için gerekli olan tonlarca suyun nereden alinacagi bilinmiyor. Sirketin Himmetdede Projesi adi altinda tanittigi sayfada bu yönde bir bilgi yok. Himmetdede’de isletilmek istenen altin madeni ile ilgili bir bilgisinin olmadigini aktaran Dr. Esref Atabey, “Siyanür liçi için kullanilacak su, Kizilirmak Nehri yerine havzalardaki yer alti suyundan temin edilecekse sikinti olacagi asikar. Yeterli yer alti suyu olmadigi gibi, liç için yer alti suyu çekildiginde havzalardaki kuyulardaki su seviyeleri düsecek, belki kuruyacak, tarimsal ve içme suyu temininde büyük karmasa olabilecektir. Herhalde bu durum bilimsel yoldan çevreyi ve yer alti suyunu etkilemeden çözülmüstür” dedi. (Izmir/EVRENSEL)
Kütahya Igdeköy`de arsenik nedeniyle böyle yaralar olusmustu.
Özer Akdemir
FOTOGRAFLAR: Dr. Esref Atabek
