Bugün, 6 Temmuz 2024 Cumartesi
ISTANBUL- Sabahin ilk saatlerinde düsen “Özgür Gündem’in kapatilma karari kaldirildi” havadisinin pesi sira Özgür Gündem gazetesindeyiz. Son 20 yillik süreçte gazeteyi izleyenlere dogal gelen kapatilma/ toplatilma/ basilma üçgeninin ruhuna uygun olmayan ‘kapatilma kararinin geri alinmasi’ gazete çalisanlarinda nasil bir etki yaratti, hayata daha özgür bakiyorlar mi sorularina cevap ariyoruz.
Kayip çalisma arkadasi
Manset toplantisi sürüyor. Politika editörü Bayram Balci, 20 yildir Özgür Gündem’de çalisiyor. Ilk çalisma yeri Mardin. Kaç tane kapatilma/gözalti görmüs bilmiyor ama bildigi bir sey var, çalisma arkadasi Nazim Babaoglu “Biz insanlar yargilanmasin demiyoruz ki” diye basliyor söze… “Ama tutuklu yargilamasinlar, ortada iddianame olmadan aylarca tutukluyorlar.”
Gazeteciligin öyle tutuklamayla, kapatmayla sona eren bir faaliyet olmadigini mansetleriyle örnekliyor sonra. Mesela Zeynep Kuray’in Bakirköy Kadin Tutukevi’nden yazmaya devam ettigi haberleri. 90’lardan açilinca söz, “O günlerden bu günlere ne oldu?” diyorum: “O yillarda ensemizde mermi sogukluguyla yasardik, simdi bilegimizde kelepçe sogukluguyla…”
Ilk kez itiraz kabul edildi
Avukat Deniz Tasdemir mahkemeden aldiklari gerekçeli karari getiriyor. Hep beraber “iç mevzuatimiz degerlendirildiginde gerçekten mahkememiz degisik is kararinda bir isabetsizlik olmadigi açiktir. Ancak Insan Haklari sözlesmesi, AIHM kararlari (…) ve basin özgürlügü ilkeleri de göz önüne alinarak ‘durdurulabilir’ seklindeki yasa koyucunun vermis oldugu takdir hakkinin özgürlük lehine yorumlanmasi gerekmektedir” yazili bölümü okuyoruz. “Ilginç olan ilk defa itiraz kararinin kabul edilmesi” diyor Tasdemir, “ama itirazi AIHM ve Insan Haklari Sözlesmesi gibi baski organlari yüzünden degerlendiriyorlar, yoksa toplatilmayla ilgili kararda bir sorun görmüyorlar. Söz konusu Kürtler olunca gazeteye iliskin kararlarin basin özgürlügüyle degerlendirilmesi mümkün degil.”
Sabiha Suna “Kendimizi hep özgür hissettik, o yüzden hep hizaya sokmaya çalisiyorlar zaten” diyor. “Roboski, Pozanti, Newroz hep bizim sayemizde görünür oldu” diyor Mehmet Gelturan. Ona göre gazete Kürtlerin soluk borusu. Çizdikleri “karamsar” tabloyu begenmeyen AKP’nin hedef tahtasi olduklarini anlatiyor. Hiç biri uzun süreli kapatmalar beklemiyor artik. Onun yerine savciliklar tarafindan sansüre ugrayarak günlük toplatilma kararlariyla karsilasacaklarini düsünüyorlar. Böyle bir sey yasanirsa, sakincali görülen haberi bos birakacaklar. 1997’deki gibi. Izleyecekleri yol belli, inatla çalismak. Konusma uzun sürmüyor, baski saati 15.30. Herkes geldigi gibi hizla dagiliyor. Bakip da “Ne olaganüstü” diyeceginiz her sey Özgür Gündem çalisanina gündelik hayatin rutini.
30 muhabir ve 76 çalisani öldürülen gazete
Özgür Gündem yayinina 30 Mayis 1992’de basladi. Gazete, çiktigi andan itibaren hem devlet güçlerinin hem derin devletin hem Hizbullah’in hedefi oldu. Yahya Orhan, öldürülen ilk çalisaniydi. Sonra Hüseyin Deniz, Musa Anter, Hifzi Akdemir, Cengiz Altun, Ferhat Tepe, Nazim Babaoglu gibi muhabir, köse yazari, dagitimcilari ve hatta bayileri öldürüldü. Diyarbakir’da gazeteyi dagitan çocuklara biçakli saldirilar düzenlendi. Özgür Gündem kapatildiktan sonra çikan Özgür Ülke’nin Istanbul ofisinde 2 Aralik 1994’te meydana gelen bombali saldirida bir gazete çalisani öldü, 18’i de yaralandi. Defalarca kapatilan Özgür Gündem, sik sik isim degistirerek yayinini sürdürdü. Özgür Ülke, Demokrasi ve Günlük gibi isimlerle yoluna devam etti. Diyarbakir’da, Istanbul’da Güneydogu’nun pek çok il ve ilçesinde 30’u muhabir ve 76 çalisani öldürülen, bürolarin basilip bombalanan Özgür Gündem ‘Press’ adli filme de konu oldu.
‘Çok önemli bir haber var, gelin...’
12 Mart 1994 sabahi saat 10.00 sularinda Özgür Gündem Urfa Bürosu art arda arandi. Hattin ucundaki kisi “Çok önemli bir haber var, mutlaka biriniz gelsin” dedi ve telefonu kapatti. Siverek’e kimin gönderilecegini belirlemek üzere toplanildi.
Bianet’in haberine göre Nazim Babaoglu, “Siverekliyim. Benim gitmem daha güvenli ve iyi olur. Ben gideyim” dedi. Fotograf makinesini, kalemini ve not defterini kontrol ettikten sonra büronun duvarinda 1 yil önce öldürülen Urfa Büro Sefi Kemal Kiliç’in fotografinin önünde bir an duraksayip çikan Babaoglu’ndan bir daha haber alinamadi. Arkadaslarina “Aksama görüsürüz” diyerek yola çikan Babaoglu, dönemin DYP milletvekili Sedat Bucak’in korumalariyla ilgili oldugu söylenilen haber nedeniyle Siverek’e gitmisti.Bazi görgü taniklari Babaoglu’nun Siverek’te korucularca bir otomobile bindirildigini söyledi, resmi makamlarda Babaoglu’nun gözaltina alindigina veya nerede olduguna dair hiçbir kayit bulunamadi.
Kapatma yok ‘gerektikçe’ toplatilacak
Özgür Gündem’e verilen 1 aylik yayin yasagi kaldirildi. Istanbul 14. Agir Ceza Mahkemesi’nin oybirligi ile aldigi kararin gerekçesinde, “Adi geçen yayinin ilgili nüshasinda, terör örgütünün propagandasini içerir yazilari oldugu açiktir” denildi ve su noktaya dikkat çekildi: “Ancak Insan Haklari Sözlesmesi, AIHM kararlari, evrensel hukuk kurallari ve anayasamizin 90. maddesi ile birlikte degerlendirildiginde gazetenin 1 aylik yayin süresi içerisinde ne tür yazilar yazacagi ve yayimlanacagi henüz bilinmediginden, yayin durdurulmasini gerektirir yazilar yazip yazmayacagi belirsiz oldugundan ve yine basin özgürlügü ilkeleri de göz önüne alinarak ‘durdurulabilir’ seklindeki yasa koyucunun vermis oldugu takdir hakkinin özgürlük lehine yorumlanmasi gerekmektedir.”
