Bugün, 5 Ocak 2025 Pazar
AKP tesvik paketleriyle patronlara yeni avantaj ve rantlar yarattigini söyleyedursun Diyarbakir’in Kabî (Bagivar) beldesinde tugla patronlari ve toprak sahipleri bu saadet zincirini çoktan kurmus durumda. Kabî için yeni tesvik paketine ihtiyaç yok. Ekonomi Bakaninin bölgeye yatirimlari ‘patlatacagini’ iddia ettigi sigorta muafiyetine de gerek yok mesela. Çünkü zaten 10 fabrikada çalisan tugla isçilerinin sigortasi yok! Kabî’de babalar ve ogullari tugla fabrikalarinda çalisir; kiz çocuklari ise toprak sahiplerinin Dicle kiyisinda bulunan verimli arazilerinde. Erkekler tuglada yevmiye basina 18 liradan 2 yevmiye çikarmak için ugrasirken, pamuk tarlalarinda çalisan genç kizlar 10 saatte ancak 20 liralik bir yevmiyenin sahibi olur.
EN BÜYÜK TESVIK ‘KADIN EMEGI’
Bu pamuk isçilerinden biri de Tuba Ekinci. Önce konusmak istemiyor. Çavus Ismet ile sohbetimizi dinledikten sonra birkaç kelam etmekte sakinca görmüyor. Tuba 17 yasinda. 9 kardesi, anne ve babasiyla 12 kisilik bir aileler. Tugla isçisi babasina yardim etmek için 5.siniftan sonra okumamis, 100 kg pamuk toplama karsiligi 25 lira aliyor. Ama günde ancak 80-90 kg toplayabiliyor. En büyük hayali okuyup ögretmen olmakmis. Ama maddi durumlari el vermedigi için bu hayalinden vazgeçmis. Simdi en azindan kardesleri okuyabilsin diye çalistigini söylüyor. Tuba ve onun gibi yüzlerce Kabîli genç kizin emeginden büyük tesvik mi olur toprak sahipleri için?
Ahmet Saten adli toprak sahibinin pamuk tarlasinda esi ve kiziyla birlikte çalisan Ismet Ulus anlatiyor: “Hep toprak sahipleri kazaniyor. Isçinin pamuktaki payi yüzde 8’dir. Yüzde 92’si toprak sahibine kaliyor. Su an çalistigimiz arazi bin dönüm. 350 ton pamuk çikacak. Bu da 400 bin TL ediyor. 150 bin TL isçilik, gübre, mazot, ilaç, elektrik vb giderlere gidiyor. Toprak sahibine 250 bin TL kalacak. Ama asil parayi pamuktan kazanmiyorlar. Destekleme priminden kazaniyorlar. Bu arazinin desteklemesi 400 bin TL’dir. Günde 20 TL’ye bu sicagin altinda kavrulan yine yoksullar oluyor. Bin liradan 5 TL’si ancak fakire kaliyor bu ülkede.”
Iste Kabî’deki dogal tesvik ortaminin yarattigi asr-i saadet! (Diyarbakir/EVRENSEL)
TOPRAK SAHIBININ SULAMA DERDI YOK
Ismet Ulus, Dicle Nehri’nin kiyisinda bulunan bu tarlanin aslinda Ahmet Saten’in olmadigini, Kabî’nin büyük toprak agasi Mahmut Akyil’in oldugunu anlatiyor. Saten’in bu arazi yakininda su kuyusu var, ancak Akyil’in topraklarinda yok. Bu nedenle de topraklari degis tokus etmisler.
Su kuyusu demisken; EMO Diyarbakir Sube Baskani Idris Ekmen’in verdigi bilgilere göre GAP bölgesinde 10 bini ruhsatsiz 30 bin su kuyusu bulunuyor. Bu kuyularda tüketilen elektrik bir barajin üretimine bedel. 30 bin kuyunun toprak sahiplerinin elinde oldugunu düsünürsek, GAP’in enerji bölümünün büyük kisminin tamamlanmis olmasina ragmen neden sulama kanallari kisminin gerçeklesme oraninin %15’lerde kaldigi daha iyi anlasiliyor. Topragi olan, parasi olan sulu tarim imkani da elde ediyor.
BURADA 8. SINIFA KADAR OKUNUR, SONRA ISÇI OLUNUR
Ismet Ulus 25 yildir pamuk yükleme islerinde çalisiyor. Birkaç yildir Kabî’den isçi toplayarak çavusluk yapiyor, esi ve kizi da pamuk isçiligi yapiyor. Diyarbakir’in en yoksul mahallelerinden Ben u Sen Mahallesi’nde oturduklari eve 150 TL kira ödüyorlar. “Yilda elimize toplam 7-8 bin lira para geçiyor” diyor. 5 çocugu var. 4’ünü okutuyor. Ancak 8. sinifa kadar okutabilecegini belirtiyor; 12 yil boyunca çocuk okutacak maddi durumu olmadigini ekleyerek. Çocuklar 8. sinifi bitirdikten sonra onlar da ‘çalisma hayati’na atilacaklar. Ismet pamuk isçiligi yapmadan önce de 10 yil tugla fabrikalarinda çalismis. Tek bir gün dahi sigortasi yok.
Ulus ailesi Yesil Kartli. Söz Yesil Karta gelince esi Eysan Ulus karisiyor söze ve AKP’nin sagliktaki ‘altin dönemi’nin sona erdigini haber eden bilgiler veriyor; “Ilaçlar çok pahali oldu. Eskiden ilaç parasi vermiyorduk Son bir yildir ilaç parasi aliyorlar bizden. Ben bazen ayda 8-9 kez hastaneye gidiyorum. Bizden yüzde 2 ilaç parasi kesiyorlar. Saglik ocaginda 5 lira, hastanede 8 lira aliyorlar. Ilaçlara bazen 10 lira bazen 25 lira veriyoruz. Bu gidisle hastanelere giremeyecek hale gelecegiz.”
