Bugün, 8 Eylül 2024 Pazar
Beklenen oldu ve yıllık enflasyonda baz etkisiyle düşüş başladı. TÜFE’deki değişim Haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 1,64, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 24,73, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 71,60 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 65,07 olarak gerçekleşti.
Başta memur ve emekli maaşlarından kira artış oranına kadar birçok kalemi etkileyen enflasyon rakamlarının açıklanmasıyla yurttaşları yılın ikinci yarısında zor günlerin beklediği açığa çıktı.
Memur ve emekli maaşlarında yapılacak artış için kritik önemdeki aylık TÜFE, TÜİK’in verilerine göre son 13 ayın en düşük seviyesine geriledi. Yıllık enflasyonda sekiz ay sonra ilk kez düşüş yaşandı.
TÜİK’in yüzde 1,64 açıkladığı aylık enflasyonu, Reuters anketinde yüzde 2,22, Merkez Bankası’nın (TCMB) piyasa katılımcıları anketinde yüzde 2,52 olarak beklendiği belirtilmişti. İstanbul Ticaret Odası da (İTO) İstanbul’da haziranda aylık enflasyonu yüzde 3,42 hesapladı.
Enflasyon rakamlarıyla birlikte 6,5 milyon memur ve emeklisine yapılacak zam oranı belli oldu.
Memur ve memur emeklileri yılın ilk altı ayın toplu sözleşme ile yüzde 15 zam almıştı. Toplu sözleşme gereği ilk altı aydan doğacak enflasyon farkını alacak. Dolayısıyla altı aylık enflasyonun yüzde 15’i aşan bölümü enflasyon farkı olarak maaşlara yansıyacak.
Böylece, Temmuz ayında SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarına yüzde 24,73, emekli memur aylıklarına ve memur maaşlarına ise yüzde 19,31 oranında zam yapılacak. Zamla birlikte en düşük memur maaşı 32 bin 860 TL’den 39 bin 206 TL’ye, en düşük emekli memur aylığı 14 bin 740 TL’den 17 bin 587 TL’ye çıkacak.
Baz etkisinin ortadan kalkmasından sonra da bu düşüşün sürüp sürmeyeceği ise ilerleyen aylarda belli olacak.
İki yıldır uygulanan yüzde 25’lik kira zam tavanı uygulamasının sona ermesiyle konutlarda kiralar 12 aylık enflasyon ortalamasına göre zam gelecek. TÜİK’in açıkladığı verilere göre 12 aylık TÜFE artış ortalaması yüzde 65,07 olarak gerçekleşti.
Buna göre Temmuz’da yenilenecek konut ve iş yeri kira kontratlarında zam tavanı yüzde 65,07 olacak.
Yılın ikinci yarısı ve 2025, sabit gelirle yaşayanlar için emekli, asgari ücretli ve maaşlı çalışanlar için çok zorlu bir dönem olacak. İktidar belki bu rakamlar üzerinden süreçten karlı çıktığını düşünebilir. Ama bu iktidar için çok erken zafer ilan etmek anlamına gelecektir.
Özellikle memur maaşları, asgari ücret ve emekliler açısından çok sıkıntılı bir dönem var. Enflasyonun artış hızı yavaşlamasına rağmen pahalılık bitmeyecek sürekli yukarıya doğu olan ivmesi devam edecek. Sadece fiyatlar daha yavaş bir hızla artacak. Şunu hatırlayalım: Bugün itibarıyla açlık sınırı 19 bin TL sınırında. Asgari ücret ise sadece 17 bin 2 lira.
Bakan Şimşek, ‘Yüzde 49 zam yaptık. Yıl yüzde 45 aralığında enflasyon ile biterse reel olarak asgari ücret artmış olacak’ dedi. Bu doğru bir hesaplama değil. Çünkü enflasyonun çok sıçradığı bir seviyeden düştü. Ortalama enflasyon yüzde 60’lar civarında olacak ve asgari ücret onun aslında çok altında kalmış olacak. Alım gücümüz eriyecek. Ücretler eriyecek. İktidarın tutumuyla birlikte enflasyonu yaratan politik tercihlerin sonucu oluşan büyük maliyetin yüküyle birlikte, bu politikalardan çıkışın maliyeti de tamamen sabit gelirliye yüklenmiş oluyor.
TÜİK, enflasyonu hesapladığı verilerin detaylarını, fiyatları açıklamamak için direniyor. Üstelik mahkeme kararına rağmen direnmeye devam ediyor. Ücret ayarlamalarının yapıldığı ay, en düşük aylık enflasyonun açıklanmış olmasını kötü niyetli olarak görüyorum. İstanbul Ticaret Odası verisiyle arasının bu kadar açık olmasını hiçbir koşulda açıklayamıyorum. Temmuz ayı itibarıyla da bir elektrik zammı yapıldı. ÖTV ayarlamaları olacak. Temmuz ve ağustos ayında baz etkisiyle sert düşecek enflasyon oranının arasına zamları sıkıştıracak. Tamamen kurgulanmış bir süreç. Temmuz-ağustos veri detaylarını görmeden de ‘Enflasyonda dezenflasyon süreci başladı. Hedeflerle uyumlu bir patikaya girdik’ gibi açıklamalar geliyor. Bunların hiçbirini gerçekçi bulmuyorum.
Enflasyondaki bu düşüş faiz indirimlerine hazırlık olarak görülebilir. Fakat hizmet fiyatları halen çok yapışkan. Dolayısıyla faiz indirimlerine başlamak için doğru bir zemin olmadığını anlatıyor. Ancak manşet enflasyonda yüzde 75’ten işte bugün yüzde 71’e, yaz sonunda yüzde 50’ye, sene sonunda yüzde 44-45’e doğru bir kırılma politik açıdan faiz indirimlerini gündeme alacaktır. Merkez, bunu yapar mı, yapmaz mı göreceğiz. Çok daha ciddi bir para politikası gerekiyor. Enflasyon verileriyle faiz indirimlerinin kapısının açıldığını düşünüyorum. Hükümet, enflasyonla mücadelede erken zafer ilan etmek üzere.
***
Tayyip Bey’i üzmeyen istatistik kurumunun verilerine göre dahi asgari ücret şu ana kadar 3 bin 850 lira erimiş durumda. Baz etkisini kaz etkisine çevirmişler. Vatandaşı yolunacak kaz olarak görüyorlar. Enflasyon arttığı müddetçe hayat pahalılığı artıyor demektir. Enflasyon yüzde 50 ise gelecek sene fiyatlar bugünden itibaren yüzde 50 artar. Enflasyon 25 ise 25 artar. Fiyatların düşmesi için eksi enflasyon lazım. Siz yüzde 12’lerdeki enflasyonu sırf seçimde tüketici güven endeksi artsın piyasada para bulunsun diye olmadık saçmalıklarla yüzde 80’lere kadar getirdiniz. Bugün Türkiye AKP’nin kıl payı da olsa bir seçim daha kazanmak için Türkiye’ye yaptığı kötülüğün bedelini ödüyor. Yoksuldan alıp zengine verdiniz. Ve bugün o bedeli ödüyoruz. Enflasyonla ilgili alınması gereken gerçek tedbirler yerine suya sabuna dokunmayan ve dönüp sadece vatandaşa kemer sıktırtan tedbirler alınıyor. Bunun cezasını da ceremesini de siyaseten Cumhur İttifakı çekecek.
Emeğiyle geçinen milyonları açlığa ve sefalete mahkum eden bu tek adam rejiminden kurtulmak artık hayat memat meselesi haline geldi. Asgari ücret dayatması yetmiyormuş gibi emekliler ve kamu çalışanları TÜİK marifetiyle bir kez daha sefalet zammına mahkum edildi. TÜİK yılın ilk altı ayında enflasyonu yüzde 24.7 ölçtü. Bu rakamlar üzerinden memur emeklisi ve memur maaşlarına, yılın ikinci yarısında yüzde 19.3, SSK ve BAĞ-KUR emeklilerine ise 24,73 zam yapılacak. Taban ücrette iyileştirme yapılmaması nedeniyle milyonlarca emekli 10 bin TL ücret almaya devam edecek. Ülkede yaşayan herkes biliyor ki TÜİK’in tek işlevi emekçinin ücretinin düşük tutulmasıdır. Hiçbir inandırıcılığı kalmamıştır. Sahte enflasyon rakamları ile ne kamu emekçisi ne de milyonlarca emeklinin bu ücrete razı gelmesi mümkün değildir. Emekçilerin bu vicdansız kararları bir kader gibi kabulleneceğini zannedenler fena halde yanılıyorlar. Haklarımız için direnme haktır, bu direnişi işçiler, köylüler, emekçiler birleşerek örgütleyerek bir avuç zenginin iktidarını yeneceğiz.
∗∗∗
İktidar enflasyon oyunlarına devam ediyor.
TÜİK’in yılın ilk altı ayına ilişkin üretici enflasyon verilerini açıklamasının ardından akaryakıta ÖTV zammı geldi. Böylece bu büyük zam ücretlerin düzeneceği ayda devre dışı bırakılmış oldu. Benzin, motorin, otogazda (LPG), sigar ve içkiye maktu ÖTV tutarları altı aylık üretici enflasyonu kadar zamlandı. Benzin ve motorinde yaklaşık 2’şer TL’lik vergi zammı oldu. Akaryakıt zamlarının iğneden ipliğe birçok ürünün fiyatlarına yansıması bekleniyor. TÜİK altı aylık üretici enflasyonunu yüzde 19,49 olarak hesapladı. Buna göre litrede motorinde 8,86 TL, benzinde 9,45 TL maktu ÖTV tutarlarına yüzde 19,49 oranında zam geldi. Litrede maktu ÖTV tutar benzinde 11,29 TL’ye, motorinde 10,59 TL’ye, otogazda 8,67 TL’ye yükseldi. ÖTV artışlarına yüzde 20’lik KDV de eklenince litrede motorine 2 lira 7 kuruş, benzine 2 lira 21 kuruş, otogaza 95 kuruş zam geldi. Böylece, benzinin litre fiyatı yaklaşık olarak İstanbul’da 44,70 TL’ye, Ankara’da 45,70 TL’ye, İzmir’de 46,06 TL’ye yükseldi. Motorinin litre fiyatı yaklaşık olarak İstanbul’da 44,60 TL’ye, Ankara’da 45,63 TL’ye, İzmir’de TL’ye 46,00 TL’ye yükseldi.
16 Temmuz 2023’te Cumhurbaşkanı Kararı ile akaryakıtta maktu özel tüketim vergisi (ÖTV) tutarları 5’er TL artırılmış ve bu tutarların 6 ayda bir üretici fiyat endeksi (ÜFE) artışı oranında zamlanması düzenlenmişti.
Otomatik ÖTV artışıyla birlikte bir litre alkoldeki ÖTV tutarı 1 bin 62 liradan 1 bin 269 liraya yükselecek.
Kaynak; Birgün Gazetesi
