RUSLAR TÜRKMEN DAGINDA NE ARIYOR? -1
Rusya’ya ait uçagin Hatay sinirinda düsürülmesiyle birlikte gerginlesen, Ankara-Moskova iliskileri geçmisten gelen çekismelerin tekrar gün yüzüne çikmasina neden oldu.
Ruslar, 10. Yüzyilda Bizanslilarin etkisiyle Ortodoks Hiristiyanligi kabul ettiler. 1500’lere kadar daginik Knezlikler seklinde yönetilen Ruslar, Altin-Orda Devletinin hâkimiyeti altinda yasiyorlardi. Altin-Orda devletinin gücünü kaybetmesiyle 3. Ivan döneminde 15. Yüzyilin sonlarindan itibaren Mogol-Türk hâkimiyetinden kurtuldular.
4. Ivan (Korkunç Ivan) 1547’de Rus Çari ilan edilmesi ile Ruslar, Kazan, Kasim, Astarhan ve Sibir Hanliklarini birbiri ardina istila etmeye basladilar. Türk-Mogol hanliklarinin parçalanmis durumlarindan çok iyi sekilde istifade ederek yönetim alanlarini genislettiler.
Osmanli Devletinin ihtisamli zamaninda muhatap alinmayan Ruslar, Kirim Hanligi vasitasiyla muhatap aliniyordu. Sokullu Mehmet Pasa’nin gerçeklesmeyen projesi Karadeniz ile Hazar denizi birlestirerek hem Safevîleri Hazar denizi üzerinden vurmak hem de Rus ilerleyisini durdurmayi amaçlamistir. Bazi ileri görüsten yoksun Kirim Hanlari ve Osmanli devlet adamlarinin engellemesine takilmis ve proje gerçeklesmemistir.
17. yüzyilin büyük seyyahi Evliya Çelebi, Seyahatnamesinde bu Ruslar kontrol edilmesse ilerde Islam memleketlerinin basina büyük bela olacagini yazmistir.
Ilk Osmanli-Rus savasi Cehrin Seferi sirasinda gerçeklesti. (1677-1678) Osmanli Devletinin 1683 Viyana bozgunundan sonra Kutsal ittifaka katilan Ruslar, Kirim’a saldirdi ve Karadeniz kilidi Azak kalesini aldilar.
Bizim ‘Deli’ Ruslarin ‘Büyük’ dedigi 1. Petro’nun 1689 tahta çikmasiyla Ruslar için yeni dönem baslamistir. Petro, Avrupa seyahatine çikmis ve Avrupa sehirlerindeki zenginligi görmüs; bu zenginliklerin ancak sicak denizlere inerek sömürge elde ederek olabilecegini anlamistir. Sicak denizlere inme hedefini gerçeklestirmek var gücü çalismaya basladi. Hatta Hollanda’da gemi tersanesinde bizzat gemi yapiminda çalisarak, gemi yapimi hakkinda bilgi sahibi olmustur.
Ruslar, için sicak denizlere inmenin iki yolu vardi. Karadeniz ve Bogazlar üzerinden, digeri de Baltik Denizi üzerinden çikmakti. 1. Petro Osmanlinin gücünden çekiniyor ve daha zayif olan Baltik bölgesini kontrol eden Isveç’e saldirdi. Isveçlileri yendi. Isveç kralinin Osmanlilara siginmasi ve Bogdan Voyvodasinin Osmanli’ya ihanet etmesiyle Osmanli topraklarina giren 1.Petro’yu durdurmak üzere Baltaci Mehmet Pasa görevlendirildi. Prut Nehri civarinda Rus ordusunu kusatan Osmanli kuvvetleri aç, yorgun ve daha az sayidaki Ruslari yok etmek üzere iken Ruslara elçi olarak giden; Osmanli elçilerinin rüsvet almalari, Baltaci Mehmet Pasa’nin basiretsizligi, yeniçerilerin gevsek davranmalari sonucunda, Ruslar yok olmaktan kurtulmuslar. Bu beceriksizligin bedelini yillar sonra çok agir bir sekilde ödenmistir. (Devam edecek)
