Rusya kaygisi: Engel olur

ISTANBUL  - Suriye’nin uluslararasi karasularda Türkiye ’nin uçagini düsürmesinin ardindan yapilmasi gerekenleri uzmanlarRadikal için degerlendirdi. Degerlendirmelerin odaginda ise hep Rusya vardi. Emekli Tümgeneral Armagan Kuloglu, Rusya ve Iran’in ‘özür’ konusuda Suriye’ye telkinde bulunabilecegini söyledi. Eski Disisleri Bakani ilter Türkmen ve devletler hukuku uzmani Ferit Hakan Baykal, Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi’nden karar çikaramayacagini belirterek ‘Rusya ve Çin’ engelini hatirlatti. Soli Özel ise “Bu süreç bölgede iyice sekillenen Arap ülkeleri ile Iran -Suriye-Rusya arasindaki taraflasmanin bir unsuru” nitelemesini yapti 

Armagan Kuloglu (Emekli Tümgeneral): Bundan sonra atilacak adimlar Suriye’nin takinacagi tavira bagli. Suriye olayin kaza oldugunu ve uçak düstükten sonra uçagin Türk uçagi oldugunu anladiklarini ifade etti. Ama bundan sonra bu konunun Suriye’nin hava savunma sisteminin içinde ve yönetimin bilgisi dahilinde oldugunu ortaya koyacak bir durum olursa durum vahimlesir. Suriye bunun hata oldugunu ve gereken sorusturmanin yapilacagini söylerse Türkiye ’den özür dileyip tazminat ödemeye hazir olduklarini ifade ederse, Rusya ve Iran ’in da Suriye’ye ‘hata yaptiniz’ telkini olursa konu yumusayabilir. Aksi takdirde sadece BM ve NATO’ya konunun intikal etmesi ve Türkiye ’nin hakli oldugunun ispat edilmesi çok sey ifade etmez, Türkiye zaten hakli. Suriye hiçbir ikaz olmadan uluslararasi hava sahasinda vurmustur. Tahmin ediyorum önümüzdeki dönemde Suriye böyle bir tutum takinacak, Rusya ve Iran da telkinde bulunacak. Eger bunlar olmaz ise Suriye bunu bir noktada kasitli olarak belirtebilecek veya umursamaz bir tavir içerisine girerse o zaman Türkiye’nin hareket tarzi; kaldirir bombardiman uçagini ve kasitli olarak Suriye hava sahasini ihlal eder. Bunun da kazayla oldugunu belirtir. Suriye nasil bir tutum izliyor, telsizle ikaz ediyor mu? Uçak kaldirip önleme yapiyor mu? Ikaz atesi açiyor mu? Bütün bunlari dener. Yok dogrudan kendisine ates edildigi ve radarlarin kendisine kilitlendigi gibi bir durum ortaya çikarsa o zaman bu uçaklar o hava savunma sistemlerini etkisiz hale getirir ve Türkiye de dünyadaki prestijini korur. Davutoglu, ‘ Türkiye ’nin tavrini kimse test etmeye kalkmasin’ dedi, bunun anlami da budur. 

Prof. Dr. Ferit Hakan Baykal (Devletler hukuku uzmani):Uluslararasi karasularinda Suriye’nin uçagi vurma hakki yok. Kesinlikle hukuka aykiri. Bu durum savas sebebidir. Saldiri olarak degerlendirilir. BM Genel Kurulu’nda alinmis 74 bildiri var. Bir devletin uçaginin bombalanmasi gibi eylemler saldiri olarak kabul ediliyor. Saldiriya karsi da o ülkenin kendini savunma hakki var, bunun ani ve orantili olmasi lazim. BM’nin toplanmasi ve karar almasi lazim. Taraflari barisçil yoldan çözmeye davet edecek. Uymaz, öteye giderlerse askeri güç kullanmaya kadar gidebilir. Uluslararasi hava sahasinda uçagi vurulan Türkiye tamamen hakli. Türkiye ’nin mukabelede bulunmasi lazimdi esasinda. Ancak geç kalindi. Türkiye ’nin yapmasi gereken uluslararasi hukuka göre barisçil çözümler aramak. Ama bu konuda zorlama da sözkonusu degil. BM Güvenlik Konseyi’nden karar almak imkansiz. Burada Rusya ve Çin var. Türkiye kendi basinin çaresine bakmak durumunda. 

Ilter Türkmen (Eski Disisleri Bakani): Disisleri Bakanimizin açiklamasi önemli. Uçagimiz uluslararasi karasularda vurulmustur. Bu konuda NATO gereken açiklamayi yapacaktir. Ben Suriye’nin tazminat ödemeyi kabul edecegini düsünüyorum. BM Güvenlik Konseyi’nden de Suriye’yi kinayan bir açiklama beklememeli. Çünkü burada Rusya var. Rusya, Suriye ile ilgili karar alinmasina karsi çikacaktir. 

Soli Özel (Kadir Has Üniversitesi Ögretim Üyesi):Davutoglu’nun uçagin uluslararasi hava sahasinda vuruldugu açiklamasi, Suriye’nin attigi adimi kabahati asarak suç haline getirdi. Türkiye ise bastan beri tepkisini zamana yayarak dikkatli davrandi. Bundan sonra atilacak adimlar konusunda sali günü yapilacak NATO toplantisi öncesi bir sey söylemek zor. Uçagin vurulmasiyla ilgili ayrintilarsa dikkat çekici. Uçak füzeyle vurulduysa bu füzenin kim tarafindan ateslendigi önemli bir soru. Füzeler Rus yapimi. Uçagin düsürülmesiTürkiye ’den Suriyeli muhaliflere silah geçisinin sürdügü, Ankara’nin sürekli olarak “Esad rejimi bitmeli” dedigi bir döneme denk gelmesi tesadüf degil. Bu süreç bölgede iyice sekillenen Arap ülkeleri ile Iran -Suriye-Rusya arasindaki taraflasmanin bir unsuru.  ( RADIKAL )