Yaklasik 1.5 yildir çatisma ve eylemlerin oldugu Suriye’de baskent Sam kritik günler yasiyor. Sam’da önceki gün Ulusal Güvenlik binasinda önemli bir toplantinin gerçeklestigi sirada gerçeklestirilen intihar saldirisi baskenti sarsti.
Sam’da bulundugumuz saatlerde gerçeklestirilen saldirida Savunma Bakani Davud Abdullah Racha ile ayni zamanda Besar Esad’in enistesini de olan Savunma Bakan Yardimcisi Asif Sevket yasamini yitirdi. Içisleri Bakani’nin da yaralandigi saldirida Devlet Baskani Yardimcisinin Asistani Hasan Türkmeni de öldü. Türkmeni, Türkiye’yle iliskilerden de sorumlu bir isimdi.
EN ZOR IKI GÜN
Sam, Suriye Enformasyon Bakanligi Türkiye Masasi Sorumlusu Usame Sahut’un da ifadesi ile geride biraktigimiz sali ve çarsamba günleri, ‘En kritik iki gün’ olarak yasandi.
Sam’da bulundugumuz bu günler içinde tanik olduklarimiz da, bu saptamayi teyit eder cinstendi. Sali sabahi, Türkiye’nin Yayladagi sinir kapisina yakin olan ve çatismalar açisindan da en sakin kentlerin basinda gelen Lazkiye’de, Isçi Sendikalari Birligi Baskani ve göreve o gün baslamis olan yeni vali ile yaptigimiz görüsmede ‘Sehitlerimizin cenazesine gidecegiz’ ifadelerini duymustuk. Cenazelerin bazilarinin da Humus’tan geldigini belirtmislerdi.
Oradan baskent Sam’a hareket ederken bize otobüsle gitmemizin daha güvenli olacagi söylendi ve öyle yaptik. Saat 14.00’te otobüsümüz Lazkiye’den hareket etti ve Humus’a gelinceye kadar bir sikinti yoktu. Ancak Sam’a giden yola baglanan Humus’un çevre yolunda yakilmis ve adeta iskeletleri kalmis bir grup araca denk geldik.
Sonradan ögrendigimize göre, en önde bulunan ve petrol tankeri olan araca roketli saldiri düzenlenmis ve zincirleme olarak arkasinda bulunan 15 kadar araç da yanmisti. Ayrica asfaltin ve kenarindaki bariyerlerin de yanmis oldugunu gördük. Orayi geçtikten yaklasik 45 dakika sonra yolda aniden bir hareketlilik oldu. Muhtemelen paramiliterlerden olusan eli silahli 6-7 kisi bir araca dogru kostu ve araci durdurdu. O arada bizim otobüsümüzün soförü de otogara giden yoldan döndü. Yolcular arasindan bazilari anayoldan ayrildigi için soföre tepki gösterirken, soför de otogarin bulundugu bölgede su anda güvenlik sorunu oldugunu ve baska yoldan Sam’a giris yapacagimizi söyledi. Bazi yolcular bu noktada inerken biz araçta bulunan diger yolcularla birlikte devam ettik.
Otobüs bizi Sam’in girisindeki bir bölgede indirdiginde saat 19.00 civari idi ve o sirada patlama sesleri geldi. O an orada bulunanlarda bir dalgalanma ve endise dikkat çekiyordu. Biz de, muhtemelen tercümanimizla birlikte oranin en yabancisiydik. Bir taksi çevirdik ve bizi sehrin merkezindeki güvenlikli bir otele götürmesini söyledik. Geldigimiz otelin resepsiyon görevlileri gece otelden çok uzaklasmamamiz gerektigi konusunda özellikle uyardilar.
Önceki gün de sabah saat 10.00’da Enformasyon Bakanligi’na geldik. Bakanligin Türkiye Masasi Sorumlusu Usame Sahut ve esi, bir yandan bizim Sam’da dolasmamizi kolaylastiracak resmi izin kagidini hazirlarken bir yandan da Suriye’deki gelismelere dair bilgi verdiler. Bunlardan en çarpici olanlardan biri bir Rus televizyon muhabirinin Suriye askerleri ile birlikte bir çatisma bölgesine giderek çektigi ve yayinladigi görüntülerden sonra, görüntüsü yayinlanan bir askerin radikal silahli gruplarca kaçirilip kafasinin kesilmis olmasiydi. Muhtemelen bu olayin da etkisiyle, askerler ve güvenlik görevlileri görüntülerinin alinmasini istemiyorlar.
Yapmak istedigimiz görüsmelerle ilgili sohbetimizin ardindan, önceki güne dair izin kagidimiz ile birlikte Enformasyon Bakanligindan ayrilip bir taksiye bindik. Taksi soförü kisa bir süre önce Ulusal Güvenlik binasina yönelik bir saldiri oldugunu belirtti ve yolun uzak noktasindaki binalarin arkasinda hafif biçimde gözüken dumani gösterdi.
Bir süre sonra taksiden inip bir yere oturup hem bir sey yiyip hem de Internet’ten son haberlere bakarken Suriye’de Ulusal Güvenlik binasina yönelik saldirinin bütün haber sitelerinde flas haber olarak yer aldigini gördük. Anlattiginda biraz temkinli bir biçimde dinledigimiz soförümüzün söyledikleri dogruydu. Enformasyon Bakanligini arayip Usame Sahut ile konustugumuzda o da saldiriyi dogruladi.
SALDIRILAR MERKEZE TASINDI
Bulundugumuz bölge eski Sam ya da Kadim Sam diye anilan bölgede bulunan Bab Duma’ydi. Kisa bir süre sonra burada da patlama ve silah sesleri duyuldu. Bir anda bir dalgalanma oldu ve gerek garsonlar ve müsteriler bir anda ayaklandilar.
O arada arka arkaya üç büyük patlama duyuldu.
Tam o arada da bizi Enformasyon Bakanligi Türkiye Masasi Sorumlusu Usame Sahut aradi ve bakanligin gazetecileri bugünkü gelismelere dair bilgi vermek üzere 20 dakika sonra Suriye’nin resmi devlet televizyonu olan ‘Suriye’nin önünde beklediklerini söyledi. Oraya gitmek üzere kapidan çiktigimizda yeniden patlama ve silah sesleri duyduk. Sokak bir anda hareketlendi. Sali aksami Sam’a geldigimizde edindigimiz izlenim ‘Rejim duruma hakim ancak zorlaniyor’ biçiminde özetlenebilirdi. Yani bir yandan hayat belli bir normallik içinde devam ederken bir yandan da alttan alta bir gerilim ve endise de kendisini sokaklarda hissettiriyordu. Ancak çarsamba günü hem Ulusal Güvenlik binasina yönelik saldiri ve yasanan ölümler, hem de gün boyu farkli saatlerde sehrin çevresinden duyulan patlamalar, ülkenin bir yönetim ve güvenlik krizine dogru sürüklendiginin isaretleri sayilabilir. En son kaldigimiz otelden dün sabah 4’e karsi üç büyük patlama sesi geldi.
Ögrendigimize göre Sam’in çevresindeki varoslarda konumlanmis olan silahli muhalefet gruplari son iki gündür saldirilarini, merkezin yakin çevresine de tasimaya baslamisti.
Sam’in içinde bulunan ve merkezine de yakin olan su bölgeler çatisma ve saldirilarin çesitli biçimlerden yasanan bölgeler arasinda yer aliyor: Kefersusi, Meydan, Cobar, El Kabun, Mesekin Berzi, Halil Bin Velid Caddesi, Merci ve Bagdat Caddesi, Rukun Eldin.
MANZARA TUNUS VE MISIR’DAN FARKLI
Tüm bu manzara arasinda muhalefetin kendini ifade etme biçimine dair de sunu söylemek mümkün. Tunus ve Misir’da sehrin en büyük meydanlarini taleplerini içeren pankartlarla birlikte dolduran yüz binlere burada rastlamak mümkün degil. Bir sekilde silahlanmis ya da silahlandirilmis örgütlerin ‘rejimin moralini bozmak’ ve yavas yavas kendi sözlerini geçirecekleri bir siyasal ortam insa etmek üzere giristikleri saldirilar var. Ve bu muhalefet içinde kimin gerçekten hürriyet istedigi, kimin ise ülke içindeki etnik ve mezhepsel farkliliklari da kullanarak hürriyet talebi etrafinda baska ve ‘çokuluslu hesaplar’ pesinde kostugu birbirine karisiyor.
Özellikle Ulusal Güvenlik binasina yönelik böylesi bir saldirinin, rejimin içinden de baglantilara sahip bir istihbarat örgütlü hazirligi olmadan gerçeklesmesi de zor görünüyor.
ÇATISMALAR SÜRÜYOR
Sam’da önceki geceden itibaren kentin bütün varoslarinda genis çapli operasyonlar baslatilmis durumda. Dün de gün boyu kentin merkezinden silah sesleri duyuldu. Sam’a kara yolu ile bütün giris çikislar kapatilmis durumda.
El Cezire, El Arabiya ile BBC’ye “tek tarafli” ve propagandif bir biçimde dogrudan varolan yönetimi düsürmeyi hedefleyen yayin yaptiklari inanci ile burada ciddi bir tepki var. Bunu yaptigimiz çesitli görüsmelerde hissediyoruz.
Öte yandan Türkiye basininda ve dis basinda Sam’in yarisinin “muhalefet” gruplari tarafindan ele geçirildigini öne süren haberler gerçegi yansitmiyor. Çatismalarin iki gündür tasinmis oldugu Sam’da gerginlik ve çatismalara ragmen yönetimin duruma hakim oldugu söylenebilir. (Sam/EVRENSEL)