Veri odakli mühendislik ve tasarim sitesi Çilek Agaci`nin yayinladigi veriler; Mart 2014 yerel seçimlerinde oy verilen partiler ve 2014 cumhurbaskanligi seçimlerinde oy verilen adaylar arasi oy kaymalarini gösteriyor. Olusturulan grafikte çizgilerin kalinliklari kayan oy sayisi ile dogru orantili olarak veriliyor. Iki uçtaki dikey dörtgenlerin yükseklikleri de iki seçimde alinan oy miktarlarini belirtiyor.
Çilek Agaci sitesinde yayinlanan grafik su ifadelerle yorumlaniyor:
"Kedilerin trafolardan uzak durdugu, kazanani bol, kaybedeni ise olmayan bir cumhurbaskanligi seçimini geride biraktik.
Çati adayi Ihsanoglu MHP seçmeninin ne kadar destegini aldi? Seçimlere katilim neden düsüktü; CHP’li seçmenler sandiga gitmedi mi? Demirtas’in oylarinin %10'a dayanmasi sol için bir mesaj mi? Seçim sonrasi bizim kafamizi bu sorular mesgul ediyordu ve bu yazimizda bunlara cevap arayacagiz. Eger seçimler ikinci tura kalsaydi, parti seçmenlerinin turu geçen kalan iki adaydan hangisine yöneldiginin analizlerini yapmayi hayal ediyorduk ancak Erdogan’in seçimi ilk turda kazanmasi hevesimizi kursagimizda birakti. Biz de elimizdekilerle yetinip son seçimin sonuçlarini geçtigimiz yerel seçim sonuçlari ile karsilastirdik.
Uzun yazilar okumayi sevmeyenler için özet geçelim:
MHP’li seçmenler Ihsanoglu’nu desteklemedi. CHP’li seçmenlerin sandiga katilimi düsüktü ve belki de bu düsüklük seçimlerin ikinci tura kalmasini engelledi. Ama Ihsanoglu’nun genel olarak CHP seçmeninin destegini aldigini görüyoruz. Demirtas, HDP ve BDP disindaki partilerin seçmenlerini ikna etmis gözükmüyor ancak geçtigimiz yerel seçimlerde oy kullanmamis önemli bir kesimin destegiyle oylarini arttirmis. Erdogan AK Parti seçmenin neredeyse firesiz blok destegi ile Çankaya’ya çikmis.
Özet dahi okumayip sirf resimlere bakanlar için de ana grafigimiz yukarida. Grafigi yorumlamadan önce yöntemle ilgili bir uyari/not: Yöntem olarak önceki seçimlerde uyguladigimiz ekolojik çikarim (ecologocal inference) teknigini kullaniyoruz. Bu teknik ilçeler arasi oy degisimlerine bakarak bir seçimden digerine oy kaymalarini tahmin ediyor. Teknigin detaylari için verdigimiz linke tiklayabilirsiniz. Verecegimiz sonuçlari kesin sayilar olarak degil ama politika biliminde sikça kullanilan bir teknigin istatistikî tahminleri olarak yorumlamaniz yerinde olacaktir. Biz kolay yazim geregi “CHP seçmeninin %85'i Ihsanoglu’na oy vermis.” diyecegiz ama siz “Kullandigimiz tahmin yöntemi yerel seçimlerde CHP’ye oy vermis insanlarin %85'inin Ihsanoglu’na oy verdigini tahmin ediyor.” diye okuyun bunu. Elde ettigimiz sonuçlari önümüzdeki günlerde çikmasini bekledigimiz sandik sonrasi anketleri ile karsilastirmayi dört gözle bekliyoruz.
Yukaridaki grafikte yerel seçimlerde oy verilen partiler ve cumhurbaskanligi seçimlerinde oy verilen adaylar arasi oy kaymalarini görebilirsiniz. Çizgilerin kalinliklari kayan oy sayisi ile dogru orantili. Örnegin yerel seçimlerde AK Parti’ye oy veren 20 milyon üzeri seçmenin %89'u yani yaklasik 18 milyonu cumhurbaskanligi seçimlerinde Erdogan’i tercih etmis. AKP’den Erdogan’a giden çizginin kalinligi da 18 milyon seçmeni temsil edecek kalinlikta. (100,000 oydan küçük kaymalari grafikte göstermiyoruz.) Iki uçtaki dikey dörtgenlerin yükseklikleri de iki seçimde alinan oy miktarlarini gösteriyor.
Dikkatimizi çeken sonuçlar:
MHP disinda, seçmenler partilerinin destekledigi adaylara sadik kalmislar. Yerel seçimlerde AKP, CHP veya HDP/BDP’ye oy verip de cumhurbaskanligi seçiminde partilerinin desteklemedigi bir adaya oy veren seçmenler yok denecek kadar az. Istisna, MHP. Yerel seçimlerde MHP’ye oy veren seçmenlerin sadece %56'si Ihsanoglu’na oy vermis. %28'i ise Erdogan’i tercih etmis. MHP ve CHP seçmenleri arasinda sandiga gitmeyenlerin orani AKP’ye göre daha fazla: AKP seçmeninin %10'u CHP seçmeninin %14'ü MHP seçmeninin %16'si BDP ve HDP seçmeninin sirasiyla %1'i ve %3'ü cumhurbaskanligi seçimlerinde oy kullanmamis. CHP ve MHP seçmenlerinin katilim orani AKP seçmeni kadar düsük olsaydi, seçim ikinci tura kalabilirdi. Ama Ihsanoglu’nun CHP seçmeninin %85'inin oyunu aldigini unutmayin. Bir kirilmadan ya da bölünmeden söz etmek iddiali bir yorum olur.
Selahattin Demirtas, BDP ve HDP disindaki parti seçmenlerinden fazla oy almamis gözüküyor. Ancak yerel seçimlerde oy kullanmayan 7 milyonun üstündeki seçmenin %13'ü Demirtas’i tercih etmis. Erdogan ve Ihsanoglu için bu oranlarin %7'ser oldugunu düsünürsek, Demirtas geçtigimiz seçimlerde sandiga gitmeyenlerin hatiri sayilir bir kismini bu seçimlerde sandiga getirebilmis."