TALIMATLI, SAHTE BELGELI SORUSTURMALAR

TALIMATLI, SAHTE BELGELI SORUSTURMALAR

Son zamanlarda en çok duydugumuz ve açik oturumlarda en fazla tartisilan hususlardan biri de sahte belgelere dayanan sorusturma ve yargilamalar ile bu sahte belgelere dayanarak verilen agir cezalardir.

Sahte oldugu TÜBITAK Raporlariyla belgelenen CD’lerden tutun da, “ne var canim o belgeleri bende yarim saatte hazirlarim” diyen uzmanlara kadar pek çok sey hakkinda yeterince bilgi sahibi olduk.

Bu sahte belgeler niye üretilir, sorusturma ve yargilamalara nasil konu edilir, sistem nasil çalisir tartismalarina küçük bir katki da biz sunalim dedik. Hem de yasayarak gördügümüz ve duyduklarimizdan yola çikarak.

Sizlere Türkiye’nin en büyük KIT’lerinden birisinin Teftis Kurulu Baskanligi bünyesinde uzun yillar önce bazi sorusturmalarin nasil baslatildigini ve yürütüldügünü kisaca anlatmaya çalisalim.

Önce hakkinda sorusturmaya gerek görülecek bir eylem ve islemi olmadigi halde, çesitli sahsi, siyasi, vb. sebeplerden dolayi bulundugu görevden alinmasi, görevde yükselmesinin engellenmesi istenen kurban belirlenir. Ardindan hemen bu kisi hakkinda isnat edilecek suçlar belirlenir ve o devirde daha bilgisayarlar yaygin olarak kullanilmadigi için hemen daktilonun basina geçilir. Kisinin statüsüne ve görevine uygun düsecek çesitli iddialar bol keseden atilmaya baslanir.

Daktiloda iki nüsha olarak yazimi tamamlanan ihbar mektubu isimsiz veya sahte isimle, imzasiz olarak iki adrese postalanir. Bu adreslerden birisi ilgili kurumun genel müdürü, digeri ise ilgili sikâyetleri degerlendirecek ve genel müdürden aldigi talimatla sorusturma islemini yürütecek olan birimin baskanligi yani kendi adresidir.

Artik ellerini ovusturma vakti gelmistir. Dört gözle ve sabirsizlikla postadan gelecek ihbar mektuplari beklenmektedir. Ve beklenen posta gelir. Bir iki gün beklenir, ardindan imzalatilacak birkaç teftis raporu sunucu alinarak Genel Müdürün makamina çikilir. Biraz hal hatir sohbetleri ve bazi raporlar hakkinda yapilan kisa açiklamalardan sonra makamdan alinacak yeni talimatlar sabirsizlikla beklenmektedir artik.

Eger genel müdür tarafindan o ihbar mektubu okunmussa is kolay artik. Yoksa kendisi tarafindan biraz da sikilarak aktariyormus havasi yaratilarak konunun anlatilmasi gerekecektir. Ama genellikle ona gerek kalmaz. Çünkü genel müdür deneyimli bir bürokrat olarak, “ imzasiz ama anlatilan hususlar ciddi gibi gözüküyor, sunu bir tetkik ediver bakalim” diyerek ihbar mektubu kendisine uzatilinca artik tasi gedigine koyma zamani gelmistir.

“Valla efendim, ne yalan söyleyeyim bu ihbar mektubunun aynisindan bana da geldi ama ben imzasiz diye size çikarmak istemedim. Üstelik ben bu arkadasi tanirim, böyle bir sey yapacagini sanmam ama ne olur olmaz ileride baska sonuçlar dogurur basimiz agrimasin. Siz havale edin ben yine de bir müfettis görevlendirerek durumu inceleteyim.”

Senaryonun yazilmasi tamamlanmistir artik. Vakit geçirmeden uygulamaya geçmek gerekir. Derhal kendisine bagliligindan ve meslekte yükselme hirsindan süphe duymadigi bir personelini bu isi sorusturmaya atamaya gelmistir sira. Hemen bu isi layigiyla yapacagindan süphe duymadigi birisini yanina çagirarak görevlendirme yazisini ve talimatini verir. Su uyarilari yapmayi da unutmaz. “Aman ha gözünü seveyim, genel müdürümüz bu isin titizlikle sorusturulmasini ve sonucunun en kisa zamanda alinmasini istiyor. Üstelik çok da kizgin oldugunu söyleyeyim.” diyerek izleyecegi yol hakkinda ilave sözlü talimatlarini da aktarir.

Görevlendirilen personel sorusturma veya inceleme yapacagi yere ulasir ve ilk is olarak “sorusturmanin selameti açisindan hakkinda inceleme yapacagi kisinin görevden uzaklastirilmasini” içeren talebini teftise baslayis yazisina ya da telgrafina ekler.

Merkezde yazilmis bir senaryoya ve üretilmis sahte ihbar mektuplarina (belgelere) göre artik bir tiyatro oynanmaktadir. Hakkinda inceleme ya da sorusturma yapilan kisi istedigi kadar masum olduguna dair savunmasini yapadursun, bir kere artik hakkinda soru isaretleri olusturulmustur. Geçici olarak görevden de el çektirildigi için isi bir hayli zordur. Talimatli teftise gelen kisi, gerçegi aramaktan öte hakkinda bir suç unsuru ya da imajini zedeleyecek hatali bir islemini bulmak için canla basla çalismaktadir.

Biraz da senaryolastirarak anlatmaya çalistigimiz böyle bir sorusturmaya muhatap kalan eski bir dostumuz ve basmüfettis bu duruma tepkisini söyle dile getirmisti. Üstelik bunu sorusturmayi yapan görevliye de not ettirerek. “Ne günlere kaldik ey Gâzi Hünkâr,
Katir mühürdâr oldu, esek defterdâr!”*

Durumu böylesine acimasizca elestiren dostumuz süphesiz bu tip sorusturmalarin içyüzünü bizlerden daha iyi biliyordu. Ve yine kamu kurumlarindaki teftis kurullarinin bagimsiz olmadigini, genel müdüre bagli, talimatla nasil çalistigini çok iyi bilen bir baska basmüfettis tanidigimizin ise 35.000’i askin üyesi bulunan bir sandigin yeni tüzügünde teftis kurlunun genel müdüre baglanmasina siddetle karsi çikisini çok iyi hatirliyorum.

Sorusturulan kisi, ister teftis kurulunda, ister dosyasinin gönderildigi yargida aklanmis olsun artik amaç önemli ölçüde hasil olmustur. Geçen sürede yasadiklari ve hakkinda yaratilan imaj, artik yargi karariyla eski görevine dönse bile yeniden baska bir göreve atanma ve kurumla çatismaci bir süreç onu beklemektedir.

Tekrar basa dönersek sahte belgeler üretilerek yapilan sorusturma ve yargilama sonuçlarinin nasil düzeltilecegi hala ülke gündemindeki önemini korumaktadir. Biz sadece bir kamu kurumunda geçmiste sahit oldugumuz veya duyduklarimizi biraz da senaryolastirarak konuya bir katki sunmak istedik. Tüm bu olumsuzluklarin yasanmamasi için evrensel hukuk ilkelerinin yasama yönetim ve yargilama sistemimizde egemen olmasi talep ve temennisiyle yazimizi bitirelim.

Dostlukla.

04.02.2014

*Bu sözün Ziya Pasa’ya ait oldugu genel kabul görse de, bazi kaynaklarda Riza Tevfik’e ait oldugu aktarilmaktadir.