Bugün, 7 Mayıs 2024 Salı
Manisa Soma’da meydana gelen faciaya yetkililerin açikladigi ilk bilgiye göre trafo ve elektrik panosunun patlamasinin yol açtigi gerekçe gösterildi. Türkiye’de madenlere elektrik trafolari satisi ve montaji yapan yetkin bir firmanin uzmani, Radikal’e verdigi bilgide Soma’daki patlamanin trafodan çikmasinin madenler için kullanilan malzemelerin özellikleri nedeniyle neredeyse imkansiz oldugunu söyledi. Ismini vermek istemeyen uzman, “Ya gerçek neden saklaniyor yada ex-proof dedigimiz ampulünden kablosuna tamamiyla patlama ve yanmaya dayanikli malzemeler yerine kalitesiz malzeme kullanilmistir madende” dedi. Iste elektrik mühendisi, çok sayida trafo insa eden uzmanin sorularimiza yaniti…
Yangin ve patlamaya ne sebep vermis olabilir?
“Maden ocaklarinda kullanilan trafolarda yangin çikmasi ve patlama yasanmasi ihtimali yok, sifirdir. Çünkü bu trafolar ex - proof malzemelerdir. Trafolar da panolarda tüm ekipmanlari her sey dahil olmak üzere ex-proof, yani, patlamaya ve yanmaya dayanikli malzemelerden üretilir. Ama bu maden ocaklarinin sahiplerine bagli. Bu kurallara ne kadar riayet edildi? Ne tür bir trafo satin aldiklari önemli. Piyasada normal yerlerde satilan direk tepesine konulan trafolardan alip da oraya koydularsa bir facia. Bu trafolar bir olay yada patlama oldugunda hemen yangin çikarmaya ve hatta yangini körüklemeye müsait. Isverenin bu kurallara ne kadar riayet ettigi konusunda bilgimiz yok. Ama kural olarak maden ocaklarinda kullanilacak trafolar ve tüm elektrik ekipmanlari, ez-proof yani patlamaya karsi dayanikli malzeme olmasi lazim. Malzemelerin tamaminin bu özellikte olmasi sart. Malzemelerin tamaminin ex-ploof özellikli olmasi halinde bu malzemelerden kaynakli bir olayin, yanginin veya patlamanin meydana gelmesi mümkün degildir.”
Ucuz malzeme mi kullanilmis olabilir?
“Burada hedef saptiriliyor olabilir. Ama kuralina uygun olmamissa malzeme, trafodan, elektrik panosundan dolayi böyle bir olay yasanmis olabilir. Ama yönetmeliklere, sartnamelere uygun malzeme kullanilmissa bunun olma ihtimali yoktur, sifir.”
Trafolarin yer altina insa edilmesi sart mi? Disarida bulunmalari daha güvenli olmaz miydi?
“Maalesef maden ocaklarindaki galerilerin derinligi ve mesafeler nedeniyle enerjinin kayipsiz bir sekilde kullanim noktasina ulasmasi için maalesef maden ocaklarinin içerisinde kullaniliyor. Ama ex-proof malzeme kullanilmasi durumunda trafolarin maden ocaklari içesinde yer almalarinin herhangi bir sakincasi yok.”
Murat Yetkin bugünkü yazisinda da "trafo` meselesine dikkat çekerek sunlari yazdi:
"(...) Ama su trafo isi var… Maden sahibi Gürkan 2012’de bir grup gazeteciyi madene davet etmis, konusmus.
Gürkan daha önce de, özellestirilmeden evvel devletin tonunu 130 dolara mal ettigi kömürü 24 dolara mal etmesiyle övünüyordu zaten.
Maliyeti düsürme nedenlerinden biri olarak da ithal edilen trafo panolarinin yerine kendi ‘gelistirdikleri’ trafo panolarini kullanmalarini göstermis; Enerji Bakani da daha sonra buna deginmis zaten.
Murat Yetkin`in yazisi için: www.radikal.com.tr/yazarlar/murat_yetkin/hukumet_gormezden_geldi_madenciler_caniyla_odedi-1192004
