Basbakan Tayyip Erdogan ’in dün yaptigi konusmada sert tepki içeren cümleler bir kenara birakilirsa, Suriye’ye yönelik en somut mesaj, TSK ’nin artik Suriye ile ilgili angajman kurallarini degistirdigi ve daha önce karsilik vermedigi birçok eyleme müdahale edecegi yönünde oldu. Geçmiste, dört kez Türk hava sahasini ihlal eden ancak hiçbir müdahalede bulunulmayan helikopterler, artik roketlerin hedefi olacak.Türkiye ’ye kaçan mültecilere yönelik atislar sinir asarsa, atisin yapildigi yere de ates açilacak. Angajman kurallarinin en önemli özelligi artik neyin ‘düsmanca’ kabul edilecegineTürkiye ’nin karar vermesi olacak.
Türk Silahli Kuvvetleri ’ne ait RF4 savas uçaginin düsürülmesinin ardindan Suriye ile yasanan gerilim tirmanarak sürüyor. Türk uçagini düsürmeden önce ‘radarla kesif’, ‘uçakla irtibat kurulmasi’, ‘pilotun uyarilmasi’, ‘cevap alinamiyorsa gözle tespit’ ve ‘önleme uçusu yapilmasi’ gibi genel angajman kurallarina uymayan Suriye’ye sinir boyundaTSK tarafindan uygulanan angajman kurallari degistirildi.
Genelkurmay, sinirdaki birliklere yeni kurallari gönderdi. Artik, Suriye silahli kuvvetlerine ait uçak, helikopter ve zirli araç gereçlerin Türkiye sinirinda atacagi adimlarin hangisinin ‘düsmanca’ görülecegine sinir birlikleri karar verecek. Basbakan’in açikladigi gibi Suriye’den Türkiye sinirina güvenlik riski ve tehlikesi olusturacak her askeri unsur, bir tehdit olarak degerlendirecek ve askeri hedef olarak muamele görecek.
Hosgörü yok, esneklik yok
Suriye helikopterleri ise son bir yilda bes hava sahasi ihlali yapmis. Suriye birlikleri, muhaliflerle çatisirken birkaç kezTürkiye topraklarina ulasacak sekilde ates açmis. Ancak yaklasik dört ay önce olasi çatismalarin önüne geçmek için birliklere ‘ates etmeyin’ emri gönderen TSK , sözkonusu ihlalleri, uyari gibi esnek angajman kurallarina basvurarak sonlandirmis. Basbakan’in açikladigi yeni angajman kurallarinda ise bu tür bir esneklik olmayacak, hosgörü gösterilmeyecek.
Yeni angajman kurallari askeri kanallardan Suriye ordusuna iletilecek. Dolayisiyla Suriye ordusuna genel uyari yapildigi için yeni dönemde uyari yapilmayacak. Disisleri ile askeri kaynaklarin verdigi bilgiye göre, Türkiye -Suriye sinirinda yeni dönemde yasanacaklara iliskin bazi soru ve cevaplar söyle:
1- Suriye uçaklari ya da helikopterleri Türk hava sahasina girerse ne olacak?
Hiçbir uyari yapilmaksizin, ‘düsmanca’ kabul edilecegi için hava savunma sistemi aktive edilecek ve hedef imha edilecek.
2- Türk hava sahasini ihlal etmeyen ancak Türkiye ’ye dogru yönelmis askeri uçak ya da helikoptere ne tepki gösterilecek?
Türkiye hava sahasina tecavüz yoksa herhangi bir müdahale olmayacak. Ancak sinirda ya da mülteci kamplarina çok yakin yerlerde irtifasi ile gelis açisi ‘düsmanca bir eylem’ icra edecegi kanaati yaratirsa hemen müdahale edilecek.
3- Kendi topraklarinda, Türkiye sinirina çok yakin yerlerde mülteci kovalayan Suriye ordusu unsurlarina müdahale edilecek mi?
Mültecilere açilan ates sinirlari asarsa müdahalede tereddüt edilmeyecek. Daha önce Kilis’te yasanan olayda sinir asan kursunlar Suriyeli göçmenlerin ölümüne, biri polis iki Türkiye Cumhuriyeti vatandasinin yaralanmasina neden olmustu. ‘Düsmanca bir yönelme’ sözkonusu degilse, Suriye ordusunun yakin mesafelerdeki aktivitelerine herhangi bir müdahalede bulunulmayacak.
4- Türkiye ’nin, sinir ihlali gerçeklesmemisken ‘önleyici müdahale’de bulunmasi, uluslararasi angajman kurallarina ters düsmez mi?
Türkiye yeni dönemde herhangi bir uluslararasi hukuk kuralini ihlal etmeyecek. Milli angajmanlar, NATO ’nun ya da baska bir kurulusun angajmanlarina ters düsmez. Sadece, angajman kurallarinin izin verdigi, ancak geçmiste hosgörü ve esneklik anlayisi ile kullanilmayan müdahale yöntemlerine basvurulacak.
