Bugün, 5 Ocak 2025 Pazar
Anlasmayla Iskoçya’nin 2014’te bagimsizlik referandumu yapmasinin önü açildi. ‘Evet’ çikarsa Iskoçlar yüzlerce yillik hayallerine kavusabilir
Avrupa’nin kuzeyindeki Britanya Adasi’ni paylasan iki halk Ingilizler ve Iskoçlar tarihin her döneminde karsi karsiya geldi. Ingilizlerin adanin tamaminda hakimiyet kurma çabasi ve Iskoçlarin bagimsizlik mücadelesi kanli savaslarin yasanmasina neden oldu. 1707’de iki taraf arasinda imzalanan Birlik Anlasmasi’yla ‘Büyük Britanya Kralligi’ kuruldu. Her zaman Iskoçya içinde bagimsizligi savunanlar olsa da bu birlik bugüne kadar geldi.
Ancak dün Ingiltere Basbakani David Cameron ile Iskoçya bölgesel hükümetinin Basbakani ve ayrilikçi Iskoç Ulusal Partisi’nin (SNP) lideri Alex Salmond’in Iskoçya’nin baskenti Edinburg’da bir araya gelerek imzaladiklari tarihi anlasma, Iskoçlarin yüzlerce yillik bagimsizlik rüyasina dogru bir adim oldu.
2014 sonbahari
Iki liderin görüsmelerinin ardindan imza koydugu anlasmayla, 2014 yilinin sonbaharinda yapilmasi planlanan referandumda Iskoç halkina bagimsizlikla ilgili, cevabin “Evet” ya da “Hayir” olacagi tek soru yöneltilmesi ve Iskoçya’da halk oylamasina 16 yas üzerindeki herkesin katilabilmesi konularinda uzlasma saglandi.
Ayrilmaya karsi çikan Ingiltere Basbakani Cameron anlasma imzalanmadan önce yaptigi açiklamada “Iskoçya’nin iki hükümeti yasal, adil ve tayin edici bir referandumun olmasi için bir araya gelmistir. Böylece en temel sorunun ortadan kalkmasi için zemin hazirlanmis olacaktir: Ayrilmis bir Iskoçya mi yoksa Birlesik Krallik mi? Bu Birlesik Kralligimiz için de çok olumlu bir tartisma olacaktir” diye konustu.
‘Evet için çalisacagim’
Salmond ise “Bu anlasma Iskoçya’yi bagimsizliga dogru önemli bir adim atmaya götürecek ve çok daha adil ve refah düzeyi yüksek bir Iskoçya’nin imkanlarini sunacaktir” dedi. Salmond, 2014 yilinda Iskoçlarin bagimsizliga “evet” oyu vermesi için de çalisacagini belirtti.
Euro krizi etkileyecek
Mevcut anketler, özellikle euro krizinin etkisiyle Iskoç halkinin, Birlesik Krallik’tan ayrilmak istemedigini ortaya koysa da iki yil içerisinde bunun degisebilecegine dikkati çekiliyor. Salmond, para birimi sterlin olan Iskoçya’nin euroya geçmesini ve ülkesinin Avrupa Birligi üyesi olmasini istiyor. Dolayisiyla euro bölgesindeki mevcut ekonomik krizin iki yil içerisindeki seyrinin, Iskoç halkinin bagimsizlik konusundaki görüsünü dogrudan etkileyecegi yorumu yapiliyor. Ingiltere’deki üç büyük siyasi parti, Iskoçya’nin bagimsizligina karsi çikarak, “Birlikte daha güçlü olundugunu” savunuyor.
1603’ten beri ayni hükümdara bagli olan Iskoçya ve Ingiltere, 1707’den bu yana Londra’daki parlamento tarafindan yönetiliyor.
Iskoçlarin kahramani
Iskoçya’nin bagimsizligi söz konusu olunca akla gelen ilk isimlerden biri Iskoçlarin ulusal kahramani olan William Wallace oluyor. 1272-1305 yillari arasinda yasayan Wallace ülkenin Ingiliz egemenliginden kurtulmasi için yürütülen uzun mücadelenin ilk yillarinda Iskoç direnis kuvvetlerine önderlik etti. Ingilizler tarafindan yakalanip idam edilen Wallace’in hayati, 1995’te çevrilen, Mel Gibson’in bayrolünü oynadigi Cesur Yürek (Braveheart) filmine konu olmustur.
Ayrilik kolay olmayacak
Iskoçya’da 2014’te yapilacak referandumdan “Evet” çikarsa Iskoçya, Ingiliz hükümetiyle görüsmelere baslayacak. Müzakerelerde, savunma konusunun temel tartisma konularindan biri olmasi bekleniyor. Çünkü Ingiltere’nin nükleer silahlarinin üssü Iskoçya’daki Faslane deniz üssünde bulunuyor. Bir diger tartismali konu da Kuzey Denizi’ndeki petrol ve dogalgaz rezervleri. Salmond, bagimsizliklari halinde bu rezervlerin yüzde 90’inin kontrolünü üstleneceklerini söylüyor. Ingiltere ise ekonomik belirsizliklere neden olacagi gerekçesiyle buna karsi çikiyor. Londra, bes milyon nüfuslu Iskoçya’nin bütçesini dengede tutamayacagini savunuyor. Ülke bütçesinin büyük kismini Birlesik Krallik’in verdigi 30 milyar poundlik ödenek olusturuyor. Her sey yolunda gitse bile Iskoçya’nin tam bagimsizliginin 2016’dan önce gerçeklesmesi beklenmiyor.
Reuters’in aktardigi anket sonuçlarina göre Iskoçlarin yüzde 28’i bagimsizliga destek veriyor.
Ayrilikçi Iskoç Ulusal Partisi (SNP) ise referandumu Iskoçlarin Ingilizleri yendigi Bannockburn Savasi’nin 700’üncü yil dönümünün kutlanacagi 2014 yilinda yaparak, milliyetçi egilimlerden fayda saglamayi umuyor. SNP, geçen yil yapilan seçimle, Iskoçya özerk parlamentosunun kuruldugu 1999 yilindan bu yana ilk kez oylarin çogunlugunu almisti. Böylece, Iskoçya’da bagimsizlik talebi daha güçlü bir sekilde dile getirilmeye basladi.
