Bugün, 13 Mart 2025 Perşembe
ANKARA - 12 Eylül darbesinin mimarlari Kenan Evren ve Tahsin Sahinkaya’nin yargilanmasi için iddianame hazirlayan Savci Kemal Çetin, darbe dönemindeki iskence ve kötü muamele iddialariyla ilgili sorusturmada görevsizlik karari verirken çarpici degerlendirmelerde bulundu. Çetin, Avrupa Insan Haklari Sözlesmesi (AIHS) ve Mahkemesi (AIHM) içtihatlarina da atif yaptigi kararda, “Kamu görevlilerin faili oldugu yasama hakkinin ihlali iskence ve kötü muamele suçlarinda zamanasimi uygulanamaz, af düzenlemesi yapilamaz” dedi.
Özel Yetkili Cumhuriyet Savcisi Kemal Çetin, 12 Eylül sorusturmasinda, dönemin iskence, kayip ve kötü muamele suçlarina iliskin ‘özel yetkili savciligin görev alaninda olmadigi’ gerekçesiyle görevsizlik karari vererek dosyayi 22 Subat’ta Ankara Cumhuriyet Bassavciligi’na gönderdi. Savci görevsizlik karari yazisinda ‘zamanasimi’ konusunu da kapsamli bir sekilde tartisirken, AIHS’nin 10 Mart 1954’te Türkiye tarafindan imzalandigi ve anayasaya göre ‘kanun hükmünde’ kabul edildigini hatirlatti.
AIHM’nin özellikle ‘yasam hakki’ ve ‘iskence, kötü muamele yasagi’ ile ilgili olarak taraf devletlere iki yükümlülük biçtigi vurgulanan karar yazisinda, “Ilki negatif yükümlülük olup, kamu görevlilerinin bireylerin yasama hakkina dokunmamasi ve iskence ve kötü muamele yapmamasidir. Ikinci ise [bu uygulamalari] cezalandirmak seklinde ortaya çikan pozitif yükümlülüktür” denildi.
Zamanasimi ve af olamaz
Kararda, ulusal yargiçlarin AIHS’deki temel haklara iliskin hükümleri, “AIHM gibi” anlamasi ve uygulamasi gerektigi belirtilerek, sözlesmenin iç hukukun üzerinde oldugu, ‘zamanasimi hükümleri’nin de buna dahil oldugu hatirlatildi.
Kararda, sözlesmeye taraf olan devletin, yasal düzenlemelerini AIHS’ye uygun yapmasi gerektigi ve yargida da AIHM içtihatlarini gözetmek zorunda oldugu vurgulanarak, söyle denildi: “[Uluslararasi hukuka göre], kamu görevlilerinin faili oldugu yasam hakki ihlali, iskence ve kötü muamele suçlamalarinda hiçbir durumda zamanasimi uygulanamaz, söz konusu kisilerle ilgili af düzenlemesi yapilamaz.”
Sivas`a örnek olur mu?
13 Mart’ta zamanasimindan düsmesi beklenen Sivas davasinda da müsteki avukatlari, Sivas katliaminin AIHS’nin 2. maddesinde yer alan ‘yasam hakki ihlali’ kapsaminda oldugunu, bu nedenle zamanasimi hükümlerinin islemeyecegini iddia etmis, ancak Ankara Özel Yetkili Savcisi Hakan Yüksel 6 sanik için davanin zamanasimina ugramasini talep etmisti. Sözlesme maddesindeki ‘faillerin kamu görevlisi oldugu durumlarda’ ibaresi, Sivas davasinda bu maddeye dayanarak zamanasimi kararinin kaldirilmasini engelliyor.
Radikal
