Çalisanlarin, kidem tazminatina hak kazanmalarinin çesitli kosullari var. Bunlardan biri de 15 yil çalisma ve 3 bin 600 gün prim ödeme sarti. Bu kosuldan yararlanarak tazminatini alanlarin dikkat etmesi gerekenen önemli konu tazminati aldiktan kisa süre sonra yeni bir ise baslamak...
Kidem tazminati hakki, isçiler için çalisma yasamlari boyunca elde edebilecekleri en önemli haklardan. Geçen yil bu konuda hareketli günler yasandi. Kidem tazminati ödemelerini fondan karsilama konusunda Çalisma Bakanligi birtakim hazirliklar yapti. Ne var ki yapilan hazirliklar tamamlanmadan basina sizdigi için `Kidem tazminati fonu` uygulamasi, daha dogrusu düsüncesi, baslamadan sona erdi. Bakanlik bu konuda yaptigi çalismanin gerekçesinde hakliydi. Ülkemizde isçilerin sadece yüzde 7-8`lik kismi kidem tazminati alabilirken, geri kalanlar kidem tazminati hakkina sahip olamiyor. Bakanligin çalismalarindan sizan bilgilere göre yilda 30 gün olan kidem hakkinin 13 güne düsecek olmasi ortaligi karistirdi. Sonuç olarak bizzat Basbakan`in verdigi talimatla ìkidem tazminati fonu isi sona erdirilmis oldu. Tahminimiz bu konunun seçimler sonrasinda tekrar gündeme gelecegi yönünde.
KIMLER ALABILIR?
ÇALISANLARIN kidem tazminati alabilmesi kosullari: Ayni isverene bagli en az 1 yil çalisilmasi durumunda, is sözlesmesinin;
- ISVEREN tarafindan hakli sebepleriyle,
- ISÇI tarafindan saglik ve is yerinde isin durmasi gibi hakli sebepleriyle,
- ASKERLIK görevi nedeni ile
- EMEKLILIK hakkinin elde edilmesi veya bu kapsamda gereken sigortalilik süresi ve prim gününün doldurulmasi nedeniyle
- KADIN isçinin evlenmesi veya isçinin ölümü nedeniyle kidem tazminati ödenir.
15 YIL VE 3.600 GÜN SARTI
Bu sartlar arasinda yer alip, çalisanlar açisindan dikkat edilmesi gereken kosul sigortalilik süresi ve prim gününün doldurulmasiyla ilgili. Buna göre, 8 Eylül 1999 öncesinde sigortali olarak çalismaya baslamis, 15 yil sigortalilik ve 3600 prim günü ödeme sartlarini birlikte yerine getirmisseniz kidem tazminatinizi alarak isinizden ayrilabilirsiniz. Bunun için yapilmasi gereken, çalistiginiz yerdeki sosyal güvenlik il veya merkez müdürlügünden alacaginiz "Kidem tazminati alabilir" yazisini isverene iletmeniz.
YENI ISE GIRMEK TEHLIKELI
Kidem tazminati alm kosullarini yerine getirenlerin dikkat etmesi gereken oldukça önemli bir husus var: Kidem tazminati alarak isten ayrildigi sirada çalisanin emekli olacagi yasi çalismadan beklemesi gerekiyor. Bundan dolayi isten kidem tazminati alarak ayrilmak, hemen ertesi gün veya birkaç gün sonra baska bir isyerinde çalismaya baslamak çok sakincali. Bu durumda isveren dava açip tazminati isteyebilir.
Karar çalisan aleyhine verilebilir
YARGITAY`IN verdigi kararlara göre de, kisinin isten ayrildigi ilk andaki düsüncesi çok önemli. Kidem tazminatini alarak isinden ayrilan kisi emeklilik düsüncesindeyse Yargitayía göre sorun yok. Ancak yine yargi kararlarina göre, sirf baska bir ise girmek için kidem tazminati istenirse, isveren tarafindan ödenen kidem tazminatinin iadesi söz konusu. Bu nedenle çok dikkatli olmak gerekiyor.
Yasak degil ama sikinti yaratabilir
DIGER yandan isinden 15 yil sigortalilik ve 3600 prim günü sartlarini yerine getirip ayrilan bir çalisan, isinden ayrildiktan birkaç ay sonra, ekonomik sartlar nedeniyle karar verip, tekrar çalismaya baslayabilir. Burada bir sorun yok. Bireylerin çalismasi, anayasal bir haktir. Diger hak ve hürriyetlerde oldugu gibi, çalisma hak ve hürriyetlerine is sagligi ve güvenligi ile ulusal güvenlik disinda, herhangi bir sart ve sinir konulmasi mümkün degil. Neticede kidem tazminati alarak isinizden ayrilabilirsiniz. Fakat tazminati aldiktan çok kisa bir süre sonra yeniden ise baslamak yasal olarak sikintilara neden olabilir.
Tazminat, son isyerine göre
BU konuda son bir bilgilendirme de, 15 yillik sigortalilik süresiyle ilgili. Bu sürenin tamaminin tek bir isyerinde geçirilmesi sart degil. Farkli isyerlerinde geçirilen süreler toplaminin 15 yil olmasi gerekiyor. Ancak kidem tazminati talep edilirken son isyerinde geçirilen süreye dayali olarak kidem tazminati alinabilir. Örnek olarak 15 yil sigortalilik süresini tamamlayan bir çalisan son girdigi isyerinde 3 yildir çalisiyorsa kidem tazminati miktari bu üç yillik sürenin karsiligi olacaktir.
Cem Kiliç
cem.kilic@aksam.com.tr
Twitter: @CemkilicDr